Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

spontan
va 
industirlangan
mutatsiyalarga ajratiladi.
Qanday hujayralarda va hujayraning qaysi qismida o ‘zga-

---

65
rishlarga qarab 
generativ, somatik, yadro (xromosoma)
va 
sitoplaz­
m atik
mutatsiyalar tafovut etiladi. Fenotip o‘zgarishiga qarab: 
ko‘rinadigan (morfologik, fiziologik) va 
bioximiyaviy
mutatsiyalar 
mavjud. Organizmning hayot faoliyatiga ta ’siriga qarab: 
letal,
yarimletal, shartli letal, steril, neytral, kuchaytiruvchi
mutatsiyalar 
mavjud. Irsiy axborotning qanday tuzilish darajasida o‘zgarishiga 
qarab: 
genom, xromosoma va gen mutatsiyalari tafovut etiladi.
14-§. Genom mutatsiyalari
Genom mutatsiyalari — xromosomalar sonining o ‘zgarishiga 
bog‘liq o ‘zgarishlaridir. Ular ikki xil bo‘ladi 
(10-jadval).
I. Genomning butunligicha kamayishi (gaploidiya) yoki 
ko‘payishi (poliploidiya)
II. Ayrim xromosomalar soni o ‘zgarishlari (aneuploidiya yoki 
geteroploidiya).
10-j a d v a l.
Genom mutatsiyalari (xromosoma gaploid to‘plami — genom)
Genom sonining o‘zgarishi
Gaploidiya 
Poliploidiya 
n 
3n,4n,5n,..
Ayrim xromosomalar sonining o‘zgarishi 
(aneuploidiya yoki geteroploidiya)
Geterosoma
Monosomiya Trisomiya Monosomiya Trisomiya
45, XX - 21 
45, XY - 21
(Polisomiya) 
47, XX+21 
47, XY+21 
47, XY+15 
47, XX+15 
47, XY+18 
47, XX+18
45, XO
(Polisomiya) 
47, XXX 
47, XXY 
47, XYY
I