Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

variatsion egri
chiziq h o sil
bo‘ladi. Variatsion qatorning o‘rtacha arifmetik ko‘rsat- 
kichi o‘zgaruvchanlikning muhim xarakteristikasi hisoblanadi.
Mustaqil tayyorlanishi uchun topshiriqlar:
1. O‘zgaruvchanlik nima? O‘zgaruvchanlik va irsiyat orasida qan­
day bog‘lanishlar bor?
2. O‘zgaruvchanlikning qanday turlarini bilasiz?
3. Plastik va noplastik belgilarni izohlang, misollar keltiring.

---

61
4. Fenokopiyalar nima? (misollar keltiring).
5. Morfozlar deb qanday o‘zgarishlarga aytiladi?
6. Modifikatsion o‘zgaruvchanlikning evolutsiyadagi va tibbi- 
yotdagi ahamiyati qanday?
7. Modifikatsion o‘zgaruvchanlikni qanday usullar yordamida 
o‘rganish mumkin?
8. Biometrik usul qanday bosqichlaridan tarkib topgan?
9. Reaksiya normasi nima va uning tibbiyotdagi ahamiyati qan-
day?
10. Ketle qonunini bilasizmi?
Masalalar
1. Drozofila pashshalarida metamorfoz holati kuzatilganda 
quyidagi o‘zgarishlar aniqlangan: a) lichinkalar ozuqasiga kumush 
nitrati qo‘shib berilsa, pashshalar dominant kulrang belgi bo‘yicha 
gomozigotali (AA) bo‘lishiga qaramasdan, rangi sariq bo‘ladi; 
b) gomozigotali resessiv kalta geniga (bb) ega bo‘lgan pashshalar 15°C 
da saqlansa qanotlari kalta bo‘ladi, agar ulardan 31°C da saqlansa qa- 
notlar normal tuzilishga ega bo‘ladi.
Bunday o‘zgarishlar mohiyatini tushuntiring. Bu holatda resessiv 
gen dominant genga aylanishi mumkinmi?
2. Tug‘uruqxonadagi 50 ta chaqaloq bo‘y uzunligi bo‘yicha 
quyidagi ko‘rsatkichlarga 
(8-jadval)
ega:
8-j a d v a l
Bo‘y uzunligi (sm)
44
46
49
50
52
55
57
Variantlar soni
5
3
7
15
10
6
4
a) shu belgi ko‘rsatkichlari asosida variatsion egri chiziqni chi- 
zing.
b) belgining o‘rtacha ko‘rsatkichini aniqlang.
3. 
Bog‘chadagi kichkintoylar guruhidagi 50 ta tarbiyalanuvchilar 
og‘irliklari bo‘yicha quyidagi ko‘rsatkichlarga 
(9-jadval)
ega:
9-j a d v a l
Og‘irlik (kg)
8,5
9,0
9,5
10,0
12,0 14,5
15,0
Variantlar soni
4
7
10
12
10
6
1
Belgining variatsion egri chizig‘ini chizing, o‘rtacha ko‘rsatkichi- 
ni aniqlang.

---

62
Genetika
Test topshiriqlari: