Genetik kod — irsiy axborotni nuklein kislotalar molekulasida nukleotidlar ketma-ketligi tartibida yozishning tirik organizmlarga xos boʻlgan yagona sistemasi. Dezoksiribo-nuklein kislotasi (dnk)

Kodonlar

Hujayralar i-RNKdagi axborotni uch guruh nukleotid, yaʼni kodonlar koʻrinishida oʻqiydi. Quyida kodonlarning baʼzi xususiyatlari berilgan:

• 
  Aksariyat kodonlar maʼlum bir aminokislotaga toʻgʻri keladi;
  
• 
  Uchta “toʻxtatuvchi” kodon oqsil sintezi tugaganini bildiradi;
  
• 
  Bitta “boshlovchi” kodon, yaʼni AUG esa oqsil sintezining boshlanishini belgilash bilan birga metionin aminokislotasini kodlaydi.
  

I-RNKdagi kodonlar translyatsiya paytida oʻqiladi, yaʼni bu jarayon boshlovchi kodon bilan boshlanib, toʻxtatuvchi kodonga yetguncha davom etadi. I-RNKdagi kodonlar 5ʼdan 3ʼ ga qadar dekodlanadi hamda oqsil tarkibidagi aminokislotalarning N-uchidan (metionin) C-uchigacha boʻlgan tartibini belgilaydi.



i-RNK ketma-ketligi:

5ʼ-AUGAUSUSGUAA-5ʼ

Translyatsiya jarayoni i-RNK nukleotidlaridagi maʼlumotlarning triplet koʻrinishida oʻqilishi hisoblanib, har bir guruh bitta aminokislotani belgilaydi (yoki translyatsiya tugashini bildiruvchi toʻxtash signali vazifasini bajaradi).

5ʼ-AUG AUS USG UAA-5ʼ

AUG \rightarrow→right arrow Metionin (Start) AUS \rightarrow→right arrow Izoleysin USG \rightarrow→right arrow Serin UAA \rightarrow→right arrow “Stop”

Polipeptid ketma-ketligi: (N-terminal) metionin-izoleysin-serin (C-terminal)

[5ʼ va 3ʼ nimani anglatadi?]

[N- va C-uchlar nima?]