Garmonlar va psixika Reja: Kirish

Glyukagon. Me’da osti bezining ikkinchi gormoni — glyukagon — Langergans orolchalarining alfa hujayralaridan chiqadi va molekulyar og’irligi kamroq (qariyb 3500) bo’lgan polipeptid hisoblanadi. Bu gormonning tuzilishi kimyoviy tadqiqotlarda aniqlangan. Glyukagon hujayra ichidagi inaktiv fosforilazani (glikogenning glyukozagacha parchalanishida qatnashadigan fermentni) aktiv holatiga o’tkazadi va shu tufayli qondagi glyukozani keskin darajada ko’paytiradi. Glyukagon qondagi shakar miqdorini kamaytiradigan insulinga shu jihatdan antagonist hisoblanadi. Ammo glyukagon qonda tez parchalangani uchun bemorlarni davolash maqsadida kam qo’llaniladi.
Lipokain. Lipokain polipeptid bo’lib, bezning chiqaruv yo’llari epiteliysida hosil bo’lsa kerak. Kimyoviy tuzilishi aniqlangan. Hazm shirasidagi fermentlar lipokainni yemirmaydi, shuning uchun u ichilganda ham organizmga ta’sir qila oladi. Lipokain fosfatidlar (letsitin) hosil bo’lishini va jigarda yog’ kislotalarining oksidlanishini kuchaytiradi, ya’ni yog’larning utilizatsiyasiga yordam beradi. U oshqozon osti bezi olib tashlangan itlarda jigarning yog’ degeneratsiyasiga yo’l qo’ymaydi (bunday hayvonlarda uglevodlar almashinuvini boshqarish uchun terisining ostiga sistematik ravishda insulin yuborib turiladi).

Vagotonin. Vagotonin oqsil modda bo’lib, kimyoviy tuzilishi hozircha aniqlanmagan. Vagotonin organizmga yuborilsa, adashgan nervlar yadrolarining tonusini kuchaytirib, parasimpatik nerv sistemasining aktivligini oshiradi. Bundan tashqari, vagotonin qon yaratish prosesslarini, jumladan eritrositlarning hosil bo’lishini kuchaytiradi.
Sentropnein. Septropnein ham oqsil modda bo’lib, tarkibi aniqlanmagan. U nafas markazini qo’zg’atadi va bronxlarni kengaytiradi. Bronxial astmada bronx muskullari tortishib qisqaradi (spazm), shunda organizmga sentropnein yuborilsa, bemorlarning ahvoli yaxshilanadi. Bundan tashqari, sentropnein gemoglobinning kislorod biriktirish qobiliyatini oshiradi va kislorod tashilishini (transport) yaxshilaydi. Shuning uchun sentropnein organizmning kislorod yetishmasligiga chidamini bir qadar oshiradi.