G'arbiy frontda o'zgarish yo'q

103
 G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
achishtiradi, yengimiz bilan artamiz, ba’zan qon-
ga nigohimiz tushadi. Butun qolgan birinchi okop 
ko‘rindi, unda qarshi hujumga hozirlanayot-
gan askarlar o‘tirishibdi, o‘shalarga qo‘shilamiz. 
To‘plari miz qattiq o‘t ochishadi, o‘rnimizdan jilol-
maymiz. Bizni ta’qib etayotganlar ham to‘хtashadi. 
To‘plarimiz tufayli hujum barbod bo‘ladi. Kutyap-
miz. O‘q yo‘nalishi хiyol o‘zgarishi bilan yana ol-
dinga tashlanamiz. Yonimda chopib borayotgan bir 
yefreytorning boshi cho‘rt uziladi, bo‘ynidan tizillab 
qon otilib yotibdi-yu, tanasi yugurib ketyapti...
Ish qo‘l jangigacha borib yetmaydi, fransuzlar 
shoshilinch ravishda orqaga chekinishga maj-
bur bo‘lishadi. Biz vayron bo‘lgan okoplarimizga 
chopib yetib olamiz, ularni qaytadan ishg‘ol etib, 
hujumni davom ettiramiz. 
O, chekinishdan keyingi hujum! Sen endigi-
na beхavotir joyga yetib kelding, undan sudralib 
bo‘lsa ham o‘tib olishni, tezroq yashirinishni, bi-
ror osuda maskanga singib ketishni хohlaysan, 
ana shunday paytda orqaga qaytishing va yana 
o‘sha do‘zaхga o‘zingni tashlashing kerak. Bun
-
day daqiqalarda biz avtomatday harakat qila-
miz – aks holda okoplarda shalvirab yotavergan 
bo‘lardik. Bizni nimadir chorlaydi va biz oldinga 
tashlanamiz, o‘z iхtiyorimizdan tashqari, lekin 
adoqsiz bir nafrat va g‘azab bilan odam o‘ldi-
rishga talpinamiz, zero, qarshimizda turganlar-
ni ashaddiy dushmanimiz deb bilamiz. Ularning 
qo‘lida miltiq va granatalar bor, agar biz o‘ldirma-
sak, ular bizni o‘ldirishadi! 
Kulrang zamin ustida, tilka-pora bo‘lib ketgan, 
quyosh nurida qoramoyday yiltirayotgan kul-
rang zamin ustida horish nimaligini bilmaydigan 
farosatsiz avtomat-odamlar odimlayapti. Nafas 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

104
Erix Mariya Remark
olishimiz g‘ichirlayotgan purjinani eslatadi, lab-
larimiz quruqshab ketgan, boshimiz qo‘rg‘o shin 
quyilganday zil-zambil. Oyoqda zo‘rg‘a turib-
miz-u, nuqul olg‘a intilamiz, g‘alvirga aylangan 
shuurimizga esa ingrayotgan yoki allaqachon 
jon bergan askarlar yotgan kulrang zamin tim-
soli o‘zini uradi; askarlar, хuddi shunday bo‘lish 
ke 
rakday, yer bag‘irlab olishgan, tepalaridan 
sakrab o‘tayotganimizda ba’zilari oyoqlarimizga 
yopishib, nola qilishadi. 
Biz bir-birimizga mehr-oqibatni butkul unut-
dik, bo‘m-bo‘sh nigohimiz o‘rtoqlarimizdan bi-
rortasiga qadalganda uni zo‘rg‘a taniymiz. Biz 
qandaydir ko‘zboylog‘ich, allaqanday afsungar 
yugurish va o‘ldirish qobiliyatini qaytargan hissi-
yotsiz murdalarmiz.
Bir fransuz yigiti orqada qoldi. Biznikilar uni 
quvib yetishadi, u qo‘llarini ko‘taradi, bir qo‘lida 
to‘pponcha. Nima qilmoqchi – otmoqchimi yoki 
taslim bo‘lmoqchimi – anglash qiyin. Belkurak bilan 
urib, yuzini tilib tashlashadi. Buni ko‘rgan ikkinchi 
askar qochishga urinadi, ammo orqasiga g‘irchillab 
nayza sanchiladi. U oldin bir sakrab tushadi, keyin 
qulochini yozadi-da, u yoqdan-bu yoqqa chayqa-
lib, dod-voylagancha chopaveradi; orqasida nay-
za tebranib ketyapti. Uchinchisi miltig‘ini tashlab, 
cho‘nqayib o‘tirib oladi, qo‘llari bilan ko‘zini berki-
tadi. Yana bir necha asirlar bilan birga orqada qola-
di, ular endi yaradorlari mizni tashishadi.
Ta’qibni susaytirmay, kutilmaganda dushman 
o‘rnashgan joy ustidan chiqib qolamiz.
Chekinayotgan fransuzlar bilan deyarli iz-
ma-iz borardik. Shuning uchun talafotimiz ko‘p 
emas. Qandaydir pulemyot o‘q uza boshlagan
-
di, granata shu zahoti ovozini o‘chiradi. Baribir 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---