Gapning uyushiq bo‘laklari haqida ma’lumot Bir umumiy bo‘lakka tobe bog‘lanuvchi, bir XIL sintaktik vazifa bajaradigan, o‘zaro teng bog‘lovchilar va sanash ohangi yordamida bog‘langan

та’lum bir bo‘lak ma’nosini ta’kidlash, bo‘rttirish;

ma’lum bir bo‘lakning umumiy ma’nosini izohlash, konkretlashtirish, tushunarsiz ma’nosini tushuntirish.

Ajratilgan bo‘lakning bu ikki xil vazifasi uning ajratish usuli orqali ham bilinib turadi.

Eslatma! Ajratilgan bo‘laklar yuqoridagi vazifaga muvofiq ikki xil yo‘1 bilan ajratiladi:

• 
  tartibni o‘zgartirish;
  
• 
  bir nomni boshqacha nomlash.
  

Tartibini o‘zgartirish orqali gap bo‘laklarini ajratish

Sifatlovchi aniqlovchi, odatda, aniqlanmishdan oldin keladi. Ba’zan tinglovchining diqqati sifatlovchiga tortilganida so‘zlovchi uning odatdagi tartibini o‘zgartirib, sifatlanmishdan keyin keltiradi. Natijada sifatlovchi gapning boshqa bo‘laklaridan boshqacha ohang bilan ajralib qoladi. Sifatlovchining ma’nosi odatdagi tartib bo‘yicha qo‘llangan sifatlovchiga nisbatan bo‘rttiriladi, alohida ta’kidlanadi. Gapdagi eng ahamiyatli, yangi axborot tashuvchi qismga aylanadi. Bundan tashqari, gapda ravish holining tartibi o‘zgartirilsa ham ajratilgan bo‘lak vazifasini bajaradi. Taqqoslang: Bir zum dengizga betuyg‘u boqqil – Bir zum dengizga boqqil, betuyg‘u.

Eslatma! Tartibi o‘zgartirilgan, lekin sifatlovchilik xususiyatini saqlab qolgan sifatlovchi aniqlovchilar (ba’zan ravish holi) ajratilgan bo‘lakka aylanadi.

Masalan, Bu o‘zbek yigiti – tanti, mehribon.

Taqqoslang: Rangi o‘chgan, Umri kechgan kuz guli, Bir yo‘li pastroq egil. (Abdulhamid Cho‘lpon)

Kuz guli – Rangi o‘chgan, Umri kechgan.

Eslatma! Ajratilgan sifatlovchi aniqlovchilar yozuvda boshqa bo‘laklardan doimo vergul bilan, agar sifatlovchi aniqlovchilarning o‘zi uyushgan bo‘lsa, ichida vergul bilan ajratilgan bo‘lsa, ajratilgan bo‘lak boshqa bo‘laklardan tire bilan ajratiladi. Masalan, Kuz guli - Rangi o‘chgan, Umri kechgan.

Namuna: 1. Suvoriy ekansan – zahmating ezgu,

Zamona Barchini – mehnatkash, dildor.

2. 
   Yo‘lim boshladi to kezdim dala-tog‘,
   

Kezdim ne yurtlarni – chiroyi tengsiz.

2. 
   Qozoq sahrosi – bu beadad sahro,
   

Xayolday bepoyon. cheksiz va yiroq.

2. 
   Bir zum dengizga ham boqqil betuyg‘u.
   

Dema, o‘ylarimday u teran tengsiz.

2. 
   Angladimki, olamda Yurt tanho, Vatan tanho,
   

Nokaslar emas, yo‘q, yo‘q,

Yolg‘iz sen baland, tanho.

2. 
   Ba’zan o‘ylab deyman, ne bo‘lardi, gar Qudratni ko‘rgazsa tabiat hassos.
   
3. 
   Qo‘llarim ko‘ksimda, betinch. Betoqat.