|
2.2. Musobaqa faoliyatining strategiya va taktikasi
Stratcegiya sózi keng ma’noda qo‘llanilganda, amaliyot faoliyatidagi oliy darajadagi bilimlami, maqsadlar yo‘nalishini ma’lum qonunlai asosida olib borish, shuningdek, ma’lum bir vazifalarni vositalar, yo'llar, usuliar orqali yechish tushuniladi.
Sport taktikasini qisqa qilib sportda bahslashish san’ati deb tariflash ham mumkin. Kengaytiribroq aytganda, sport taktikasi, birinchidan, sportchilarning imkoniyatlarini, raqibning xususiyatlarini hamda musobaqalaring aniq shart-sharoitlarini hisobga olgan holda musobaqalarda qatnashishni maqsadga muvofiq keladigan reja asosida ishlab chiqishdan; ikkinchidan, sportning imkoniyatlarini mumkin qadar to‘laroq namoyon etadigan bahs yuritish, vosita va usullaridan foydalanish yo4i bilan bu rejani amalga oshirishdan iborat. Umumiy qilib aytganda. taktika strategiyaga bo‘ysunadi. Sportchilaming taktik tavyorgarligi jarayonida quyidagilar nazarda tutiladi:
sport taktikasining nazariy asoslarini o‘zlashtirish (taktik usullar, haqida, ulami qanday va qay xildagi sharoitlarda qoilash kerakligi va hokazolar, haqidagi bilimlami egallash):
sportdagi raqiblar imkoniyatini hamda bo‘lajak musobaqalarning shart-sharoitlarini o‘rgatish;
taktik usullami, ulaming majmuasi va variantlarini to mukammal taktik mahorat va malakalarini egallab olgunga qadar o‘zlashtirish;
taktik mahoratga erishish uchun zarur bodgan taktik tafakkur va boshqa qobiliyatlarni tarbiyalash.
Strategiya tayyorgarlikning umumiy qonuniyatlarini va sportda musobaqalaming borishini aniqlaydi. Strategiya, tayyorgarlik variantlarini va musobaqalaming borishini alternativ shakllarini, natijaga erishishdagi vosita va usullarni hisobga oladi. Sportning strategik tayyorgarligi bilan musobaqa strategiya faoliyatini farqlash kerak. Tayyorgarlik strategiyasi alohida yirik musobaqalarda va musobaqa strategiyasida quyidagilarni hisobga olish kerak:
alohida sport turidagi kutilayotgan raqobatning rivojlanish darajasi;
oliy toifadagi sportchilar tayyorgarlik an’analarining sport yutuqlariga erishish darajasi;
material bazasining holati (zamonaviy sport anjomlari, inventar va uskunalar, apparatlar soni);
malakali mutaxassislar mavjudligi (murabbiylar, tashkilotchilar, ilmiy va tibbiyot xodimlari, xizmat qiluvchi personallar);
terma komandaning nomzodlar tarkibi, ulaming malakasi darajasi, musobaqa tajribasi va yetakchining mavjudligi;
tayyorgarlik jarayonining mazmuni va tizim haqida zamonaviy bilimlar, tayyorgarlikning asosiy tomonlarini natijali amalga oshirishdagi vositalar va usullar. mashg‘ulot va musobaqa yuklamasining optimal dinamikasi;
tayyorgarlik darajasining ilmiy-metodik va tibbiyot bilan ta’minlanishi.
Musobaqa faoliyatining taktikasi deganda, taktik hodisalarda texnik usullami qodlash. bellashuv vazifalarini yechish uchun musobaqa qoidalaridagi tayyorgarlikning ijobiy va salbiy xarakterlarini va muhit holatini hisobga olgan holda maqsadga yo‘na!tirish uslubi deb tushuniladi.
Har bir sport turidagi taktik vazitalami yechish usuli o‘ziga xos va u musobaqa qoidalariga, sport texnikasini xususiyatlariga, sport turining an’anaviyligiga, sportchining tajribasiga bog‘liq. Taktikaning xususiyati aniqlangan sport turiga va musobaqalashuvning o‘ziga xosligiga ko‘ra, individual, guruhlashgan yoki komandali bodishi mumkin. Sportchi faqat raqib jamoa bilan munosabatda bodmay, balki jamoadagi sheriklari bilan ham hamjihat bodishi kerak.
Gandbolchilar tezkorligi ko‘p jihatdan uning asab tizimlari harakatchanligiga, sharoitlarga, raqib harakatlaridagi ko‘rinmas o‘zgarishlami sezishga bodgan sezgirlik ularda qay darajada rivojlanganligiga, bellashuvda har safar yuzaga kelgan vaziyatni bir zumda qabul qilish va to‘g‘ri baholay olish malakasiga, taktik harakatlami o‘z vaqtida va aniq bajarishga bogdiq.
Evristikali taktika sportchining yakka kurashda paydo bólgan holatga bogdiq ta'sirida ko‘riladi. Ba’zan musobaqalarda murakkab hodisalar kutilmaganda sodir bodadiki, sportchi bunga tayyor bodmay qoladi. Bunday holatlarda sportchi darrov holatni tushunib, unga moslashib harakat qilishi kerak. Bu esa harakatning eng murakkab varianti hisoblanadi.
Sportdagi hamma harakatlar tayyorgarlikka, hujum qilishga, himoya qilishga qaratiladi. Harakat laming taktik yo‘nalishi haqiqiy yoki qalbaki bo‘lishi mumkin.
Sportda taktik harakat an’anaviy yoki yangi bo‘lib, sportchilami individual xususiyatlarini hisobga olgan holda murabbiy tomonidan ishlanadi. Sport musobaqalari jarayonida raqiblar bilan boigan bellashuvda doim axborot ahnashib turiladi. Har bir sport qatnashchisi raqiblarga nisbatan haqiqatni yashiradi yoki yolg‘on ma’lumot beradi. Niqoblanishning haqiqiy niyati, yolg‘ondan tayyorlanish, yolg‘ondan hujum qilish yordamida raqib tomon tasawurini o‘zgartirish. Bu esa musobaqa faoliyatining himoyalanishi taktikasi hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
