ГАжиниёз номидаги Нукус давлат педагогика институти ректори Б

HIKMATLI SO‘ZLAR, MAQOL VA MATALLAR

Hikmatli so’zlar-bir inson tomonidan aytilgan aforizmlar bo’lib, ular asosan insonlar uchun tarbiyaviy ahamiyatga ega. Hikmatli so’zlar bizning hududda ham foydalaniladi. Ular:

Oz-ozdan so’rab uyrangan olim,
Orlanib so’ramag’an o’zina zolim.
(Alisher Navoiy)

Kuchuk ila xo’tikni qancha qilma tarbiya,it bo’lur, eshak bo’lur, aslo bo’lmas odamiy!

(Alisher Navoiy)

Doim harakatda bo’l. Zero to’xtaganni o’tirgisi, o’tirganni yotgisi, yotganni esa uxlagisi keladi.

(Muso al-Xorazmiy)
Maqollar ota-bobolarmiz tomonidan, xalq tomonidan yaratiladi.
Bizning hududda asosan quyidagi maqollar ishlatiladi:
Qo’shning tinch-sen tinch.

Bilagi zo’r birdi jig’adi,

Bilimi zo’r mingdi.

Matallar-kelajak avlodni tarbiya qilishning eng yaxshi yo’llaridan biri. Matallarni ham maqol kabi xalq yaratadi. Matalning maqoldan farqi shundaki, maqol ko,chma ma’noda, metal esa to’g’ri manoda qo’llaniladi.

Misol uchun:Shamol bo’lmasa, daraxtning uchi qimirlamaydi
Qizim senga ytaman, kelinim sen eshit.
AFSONA VA RIVOYATLAR

Afsonalar qadimda mif nomi bilan ham atalgan. Afsonalar-xalq og’zaki ijofi, uydirma. Afsona,Aristotel ta’biri bilan aytganda, “haqiqatdan xabar beruvchi yolg’on hikoyalardir”. Bizning hududda ham ko’plab afsonalar uchrab turadi. Ulardan biri Chilpiq haqidagi afsonadir.

Chilpiq yaqinida yashaydigan aholi uning kelib chiqishini afsonaviy devlar bilan bog’laydi. Xalq rivoyatlariga binoan Hoji-Muluk ismli dev Chilpiqni barpo etgan degan gap ham bor. Boshqa biriga ko’ra, bu qal’ani Qarotin-alp degan dev barpo qilgan deyiladi. Chilpiqqa kelib ketgan vamberining rivoyatiga ko’ra Chilpiq qadimda mustahkam qal’a bo’lgan. Bir podshohning qizi otasining vazirlaridan bittasini sevib qolgan. Otasining rozilik bermasligidan qo’rqqan malika o’z oshig’I bilan qochib ketgan va ushbu qal’adan boshpana topishgan. Sevishganlar ichimlik suvi ilinjida tepalikdan daryo tarafga qarab lahim qazishadi. Vamberi Chilpiqqa uyushtirgan ekspeditsiyasida ushbu yer osti yo’lining mavjud ekanligini qayd etadi.
Afsonalar uydirma bo’lgani bilan anchalik haqiqatga yaqin keladi.