ГАжиниёз номидаги Нукус давлат педагогика институти ректори Б

BOLANING TUSHOVINI KESISH MAROSIMI

Tushov kesish marosimi - bu qadimdan kelayotgan urf-odatlardan biri hisoblanadi. Tushov kesish marosimining asosiy maqsadi tez va yiqilmay yurishi uchun qilinadi. Bu marosim qadimda “Oyoq to’y” deb ham nomlangan. Bola 1 yoshga to’lib endi bir - ikki qadam yurib boshlagandan keyin darrov tushovini kesish kerak deb aytishadi momolarimiz. Bu marosimni o’tkazish uchun maxsus kulchalar yopiladi. Marosim asosan yoshi katta insonlar ishtirokida o’tkaziladi: bunda bolaning oyog’ini oq mato bilan 3 marta aylantirib o’ralib, halol bo’lishi uchun oyog’ini orasidan kulcha dumalatiladi. Keyin bolaga 3 qadam bostirilib, chaqqon va hammaga o’rnak bo’ladigan yoshi katta inson tomonidan oq mato qirqiladi. Shu marosimda ishtiro etgan Yoshi katta insonlar tomonidan “Xudoyim yurgan odimlaring yaxshi bo’lgay , davlatli , baxtli bo’lgaysan, Vatanning xizmatiga yaraydigan inson bo’lin yetishgaysan degan” degan niyatlar bildiriladi.

Tushov kesish marosimi ham bolani kimgadir havas qilib, o’sha insonga o’xshasin degan niyatda o’tkazilishi farzandlarning komil inson bo’lib yetishishi uchun dastlabki qadamlardan biri hisoblanadi.
Bolaning sochi ilk bor uning kata enasi tomonidan qirqiladi. Enaga qirqib bergani evaziga bitta ko’ylakli mato yoki kata ro’mol beriladi.
SUNNAT TO‘YI BILAN BOG‘LIQ URF-ODAT VA DASTURLAR
O’g’il bolani sunnat qilish – islom dinidagi farzlardan biri hisoblanadi. Bu marosim ko’pincha o’g’il bolalar 9 yoshga kirguncha o’tkaziladi. Ba’zi hollarda 11-12 yosh o’g’il bolalarda ham o’tkaziladi. Sunnat to’yini qilish esa sunnat qilingan bolaning uyidagilarning moliyaviy sharoitiga bog’liq. Sunnat to’yini o’tkazishga juda sharoiti to’g’ri kelmasa sunnat to’yini qilmay qo’ysa ham bo’ladi. Agar moliyaviy sharoiti to’g’ri kelsa to’y o’tkaziladi. Bu to’yni o’tkazishdan oldin qo’shnilar va qarindoshlar ko’rpalarni bichish va tikishda, sovg’a–salomlar tayyorlashda yordam beradilar. To’ydan avval mahallada yashovchi oqsoqollar, masjidning imomi va qarindoshlarning huzurida Qur’on o’qiladi. Mehmonlar uchun dasturxon yoziladi. Shundan keyin oqsoqollar bolaga duo o’qiydilar: “Bolaginamning eson–omongina sunnat bo’lgani muborak bo’lsin.Kiygan sarpolari o’ziga yarashib, qulluq bo’lsin, o’ziga buyursin! Buvijonisining pishirib kelgan mazali qovurdoqlaridan yeb, dardlari tezgina arisin, toychoqdek dikonglab, chopqillab yurib ketsin. Ilohim, katta yigit bo’lib, chodirlarga egilib–bukilib kuyov bo’lishini ham ko’rish hammamizga nasib etsin. Ota–onasining topgan-tutganiga barak berib, yaxshiliklarga buyursin!”To’yda kiyib yurishi uchun bolaga zar choponlar tikishga buyurtma beriladi yoki do’kondan tayyorini sotib olishadi. To’y bola to’yxonaga do’stlari bilan bezatilgan ot-aravada kirib keladi. Shu zaylda bazm-u jamshid boshlanib ketadi. O’yin–kulgi orasida tanaffuslar berilib, shu vaqtda qarindoshlar, qo’ni-qo’shnilar davraga chiqib to’y bolaga o’z tilaklarini bildiradilar.