G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov

Nukleoplazma
– rangsiz suyuqlik sifatida kо‘rinib, u yadroning 
asosiy moddasini (matriksni) tashkil etgan holda bir necha 
fermentlarga ega hamda yadroning tarkibiy qismlari bо‘lgan xromatin 
va yadrochalar uchun muhit hisoblanadi.
Yadrochalar
nukleoplazmaga nisbatan zichroq odatda sferik 
shakllardagi 1–3 mkm diametrga ega bо‘lgan tanachalardir. Yadroda 
ularning soni bir yoki bir necha bо‘lishi mumkin. Yadrocha parda 
xromotinlarga ega emas. Yadrocha hujayradagi barcha oqsillar 
biosintezida muhim rol о‘ynaydi.
 
8 - rasm. Yadroning tuzilishi: 
1 – yadrocha, 2 – DNK. 
32

---

Yadro qobig‘i
. Elektron mikroskop ostida nozik, yupqa, qо‘sh 
pardadan iborat ekanligi hamda ularning oralig‘i о‘zgaruvchan 
perinuklear bо‘shliq deb atalgan fazodan tashkil topganligini kо‘rish 
mumkin.
Yadroning bо‘linishi
. Amitoz (tо‘g‘ri bо‘linish). Bu usulda 
hujayraning bо‘linishi yadroning oddiy ikkita tortmalar hosil qilib, 8 
raqami yoki gantel shaklini olishi bilan boshlanib, keyinchalik hujayra 
protoplasti 2 ga bо‘linadi. 
О‘simlik hujayralari yadrolarning bо‘linishi keng tarqalgan usuli 
mitoz bо‘linish hisoblanadi. Mitotik jarayon bir necha bosqichlardan 
iborat bо‘lib, ularning har biri ikkinchisi bilan bog‘langan holda 
boradi. Hujayraning mitos usuli bilan bо‘linishida profaza, metafaza, 
anafaza, telefaza va sitokinez kabi bosqichlar ajratiladi (9-rasm).
Profazada
yadrodagi xromosomalar aniqroq kо‘rina boshlaydi. 
Avval ular chalkashib о‘ralgan tо‘p iplar shaklida, keyinchalik 
qisqarib bir qator joylashgan holda rosmana xromosomalar tarzida 
shakllanadi.
Metafazada
xromosomalar rosmana shakllanadi va yadro qutblari 
о‘rtasida joylashgan ekvator plastinka atrofidan joy oladi.