G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov

169-Rasm. Galofit, kserofitlar (
S. europaea
 – a-b) (
C. ferganica – 
b-d 
va 
C. lanata – 
g-e) о‘simliklarigi barg (a-b)va poyasining (v-g)
morfo-anatomik tuzilishi.
 
g 
v 
d
e
b 
a 
321

---

Obligat о‘simliklarga ya’ni mikoriza hosil qiluvchi daraxtlar, о‘tloq 
va botqoqliklarda о‘sadigan о‘tsimon о‘simlik kiradi. Mikoriza 
о‘simliklar urug‘laridan о‘sib chiqqan vaqtdan boshlab paydo bо‘la 
boshlaydi va zamburug‘larsiz maysa о‘sa olmaydi, hatto arxid oilalar 
vakillarida zamburug‘lar murtak rivojlangan vaqtida uning ichiga 
kirib boradi.
Ba’zida geterotrof ovqatlanuvchi organizmlar organik moddalar 
bilan ovqatlanishga shunday moslashganlarki, hatto yashil pigmentini 
yо‘qotib, fotosintez ham qilmaydi. Natijada antosian ta’sirida qizg‘ish, 
qо‘ng‘ir, sariq, oq ranglarga kirib qoladi. Barglari etdor hatto qisqarib 
tangacha barglarga aylanib qoladi.
Zamburug‘lar ta’sirida ildizlari uzunasiga о‘sishdan tо‘xtab eniga 
о‘sadi – korallasimon shaklga kiradi. Bu simbiozlarning butunlayga 
parazitlik hayotga о‘tgan gulli о‘simliklardir (Neottia nidus – avis, - 
Epipodon – nadborodnik). 
Ba’zi yuksak о‘simliklar butunlayiga parazitlikka о‘tib, boshqa 
organizmlar hisobiga ovqatlanadi. Ularning ildiz va barglari qisqarib 
shakllari о‘zgargan. Ildizlarining о‘rniga sо‘ruvchi – gaustroiyalar 
hosil bо‘lib, о‘simliklarning tanasiga botib о‘tkazuvchi sistemalari 
bilan tutashib ketadi. (Orobancha), kungaboqarlarda parazitlik 
qiluvchi Petrov krest (Lathraea squamaria). Zarpechak turlari о‘t 
о‘simliklarga mansub bо‘lib, poyalari chirmashib о‘sadi, ildizlari 
mutlaqo rivojlanmaydi (170-rasm). 
Bulardan tashqari yarim parazit о‘simliklar ham mavjud bо‘lib, ular 
yashil poyalarini saqlab qolib ildizlarida mayda ildizlar о‘rniga 
sо‘ruvchi sо‘rg‘ichlar hosil qilib, boshqa о‘simliklarning ildizlariga 
yoki poyalariga sо‘rg‘ichlarini botirib oziqlanadi. Omela (Viscum 
album) (Rhinanthus – Melampyrum nemorosum). 
Botqoqlarda 
azot 
yetishmaganligidan 
hasharotlar 
bilan 
ovqatlanadigan hasharotxо‘r yirtqich о‘simliklar ham uchrab, ularda 
hasharotlarni ushlaydigan moslamalar paydo bо‘lgan. 
322

---