G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov


165-rasm. Qanotsimon o’simtali uchuvchan anemoxor о‘simliklar



Download 10,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet167/185
Sana18.07.2022
Hajmi10,76 Mb.
#818879
1   ...   163   164   165   166   167   168   169   170   ...   185
Bog'liq
Botanika kitob

 
311


165-rasm. Qanotsimon o’simtali uchuvchan anemoxor о‘simliklar.
 
312


Donsiz, etdor, sersuv mevalarni qushlar yeydi. Hazm bо‘lmagan 
urug‘lar axlat bilan birga tashqariga chiqariladi. Bu hodisaga 
endozooxoriya (yunon. e n d o – ichki) deyiladi. Ba’zi о‘simliklarning 
urug‘lari esa chumolilar bilan tarqaladi, bunga mirmekkoxoriya 
166-rasm. Turlicha moslashgan anemoxor cho’l о‘simliklari.
 
313


(yunon. mirmeks – chumoli) deb ataladi (gunafsha, burmaqora, 
g‘ozpiyoz va boshqalar). 
Gidroxor
о‘simliklar daryo, kо‘l va dengiz qirg‘oqlarida о‘sadi. 
Ularning meva urug‘lari suv vositasida tarqaladi. Masalan, daryo yoki 
dengizning chо‘milish uchun qulay bо‘lgan qirg‘oqlarida 
shо‘radoshlar oilasining (Atreplex) kо‘kpek deb ataladigan bir necha 
turlari (olabuta yoki shо‘rolabuta)ni, qatron (Crambe maritima) va 
boshqa о‘simliklarni uchratish mumkin (167-rasm).
О‘simlik urug‘ va mevalarining inson tomonidan ixtiyoriy yoki 
noixtiyoriy ravishda tarqatilishiga, antropoxor deb ataladi. Masalan, 
quyon quyrug‘i (Erigeron canadensis), yovvoyi gultojixо‘rozning 
turlari (
Amaranthus canadensis
), elodeya (
Elodea canadensis
) va 
boshqa bir necha xil о‘simliklar Ovrupoga Shimoliy Amerikadan 
(Kanadadan) olib kelingan. Hozir bu о‘simliklar Osiyoda ham 
tarqalgan.
Qо‘ytikan (
Xanthium spinosum
) Janubiy Amerika qit’asidan 
Janubiy Ovrupoga, u yerdan О‘rta Osiyoga keltirilgan. Katta bargli 
zubturum (Plantago major), bug‘doyiq (
Agropyron repens
), eshakо‘t 
(
Stilaria media
), shо‘ra (
Salsola
) va boshqa о‘simliklar Ovrupodan 
Shimoliy Amerikaga olib kelingan va tarqatilgan. 
Markaziy Osiyodan О‘rta Osiyoga bangidevona (Datura 
stramonium) olib kelingan. Kaktus о‘simligining vatani Shimoliy 
Amerika qit’asining Meksika yarim oroli hisoblanadi. U yerda 
kaktuslar yovvoyi holda о‘sib katta maydonlarni ishg‘ol etadi. Hozir 
kaktuslarning bir qancha turlari Avstraliya va Shimoliy Afrikaning 
sahrolarida ixtiyoriy ravishda о‘stirilib iqlimlashtirilmoqda va shu 
usul bilan boshqa joylarga tarqatilmoqda. 
314





Download 10,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   163   164   165   166   167   168   169   170   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish