G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/203
Sana01.04.2022
Hajmi6,42 Mb.
#522882
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   203
Bog'liq
fayl 1622 20210825 (1)

Nazorat savollari: 
1.
O’lchach deb nimaga aytiladi? 
2.
Bevosita o’lchash bilan bilvosita o’lchash farqi. 
3.
O’lchash xatoligi nimadan iborat? 
4.
O`lchash xatoligi turlari nechtaga bo`linadi ? 


40 
5-BOB
.
TOPOGRAFIK KARTA VA PLAN.PLAN VA KARTA
HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA
5.1. Karta va plan
Yer yuzidagi barcha geografik obyektlarning konturlari shartli qabul qilingan 
ellipsoid yoki shar sirtiga proyeksiyalanib ma’lum darajada kichraytirilsa, yer 
yuzining matematik modeli, ya’ni globus hosil bo’ladi. Globus yer sharining sferik 
yuzadagi tasviri hisoblanadi. 
Yer yuzining globusdagi tasviri quyidagi geometrik hususiyatlarga ega: 
1) yer yuzidagi barcha masofalar globusda bir xilda kichraytirilib tasvirlanadi, ya’ni 
globus masshtab o’zgarmasligi hususiyatiga ega, demak, masshtab globusning 
hamma qismida bir xil bo’linadi; 
2) yer sharidagi barcha burchaklar globusda o’zgartirilmasdan tasvirlanadi, ya’ni 
globusdagi biror burchak qiymati yer sharidagi shu burchakning qiymatiga teng 
bo’ladi; boshqacha qilib aytganda, yer sharidagi har qanday obyektning qiyofasi 
uning globusdagi qiyofasiga o’xshaydi. Globusda barcha meridianlar parallellarni 
to’g’ri burchak bo’yicha kesib o’tadi. Bu hususiyatga teng burchaklilik deyiladi; 
3) globusda tasvirlangan har qanday obyektning maydoni uning yer sharidagi 
maydoniga teng bo’ladi.
Demak, geografik obyektlarning qiyofasi, o’rni, katta kichikligi qabul 
qilingan masshtab bo’yicha globusda 
geometrik jihatdan to’g’ri tasvirlanadi. 
Lekin globus qanchalik katta bo’lmasin, 
unda yer yuzidagi barcha tavsilotlarni aniq 
va mukammal tasvirlash qiyin. Shuning 
uchun yer yuzini mukammal o’rganishda 
turli 
muhandislik 
inshootlarining 
loyihalarini tuzishda va ularni qurishda 
globusdan foydalanib bo’lmaydi; bu 
maqsadda yer yuzining qog’ozdagi tasviridan, ya’ni plani yoki kartasidan 
foydalaniladi. Lekin yer yuzini kartada tasvirlashda ma’lum xatolar ro’y beradi. 

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish