G. Q. Salijanova boyitishning yordamchi

?
nazorat savollari
1. Quritish jarayoni deb nimaga aytiladi?
2. Quritishning qanday turlari mavjud?
3. Quritgichlar bir-biridan qanday belgilarga ko‘ra farq qiladi?

---

72
VI bob
. oqova suvlarni Tozalash
6.1. oqova suvlarni tozalash haqida 
umumiy tushunchalar
Foydali qazilmalarni boyitish fabrikalaridan chiqayotgan oqova 
suvlar boyitish jarayonining chiqindilari bilan birgalikda chiqindi 
saqlash maydonlariga tashlanadi. O‘z navbatida, ular atrofdagi suv 
havzalariga tushib, uning sifatiga sezilarli darajada ta’sir ko‘rsatishi 
mumkin.
Fabrikalardan chiqayotgan oqova suvlarni ifloslantiruvchi 
moddalardan biri – bu dispers moddalardir. Ular jumlasiga 
gravitatsiya jarayoni chiqindilari, suvda erigan tuzlar, emulsiya 
holidagi flotoreagentlar, reagentlarning o‘zaro va minerallar bilan 
ta’siri natijasida hosil bo‘lgan mahsulotlar kiradi.
Oqova suvlar tarkibida quyidagi zararli modda va birikmalar 
bo‘lishi mumkin:
– texnologik jarayonlarda qo‘llanilayotgan kislotalar va ishqor-
lar;
– reagentlarda erigan temir, mis, nikel, rux, kaliy, aluminiy, ko-
balt, kadmiy, surma va boshqa metallar ionlari;
– sianidlar – suvlarni asosiy ifloslantiruvchi moddalar 
turkumiga kirib, boyitish fabrikasida flotoreagentlar sifatida keng 
qo‘llaniladi, shuningdek, sianidlar ruda va boyitmalarda oltinni 
ajratib olishda asosiy reagent hisoblanib, oltin ajratish fabrikalarida 
keng qo‘llaniladi (shuningdek, sianidli eritmalarda rangli metallar 
bo‘lishi mis, rux va boshqa komplekslar hosil qilib, inson hayoti 
uchun zaharli hisoblanadi);

---

73
– ftoridlar ham boyitish fabrikasida flotatsiya jarayonida reagent 
sifatida qo‘llaniladi va ular jumlasiga ftor kislotasi, natriyning ftor 
kremniy tuzi misol bo‘ladi;
– foydali qazilmalarni flotatsion boyitish jarayonida reagent 
tariqasida neft mahsulotlaridan keyin fenol va krezollar, mis, 
mis-molibden hamda molibden, volfram rudalari uchun foydala-
niladi.
Хullas, boyitish fabrikalaridan chiqayotgan oqova suvlar tarkibi 
jihatidan zararli moddalarga juda boy bo‘lib, atrof-muhitdagi suv-
larni sezilarli darajada zaharlaydi, u esa, o‘z navbatida, ekologiya 
va insoniyat hayotiga o‘zining salbiy ta’sirini ko‘rsatadi. Shuning 
uchun fabrikadan chiqayotgan oqova suvlarni tozalash muhim aha-
miyatga ega, undagi zararli moddalarning miqdori mumkin qadar 
kam bo‘lib, sanitariya me’yorlarida belgilangan konsentratsiyadan 
oshmasligi shart.
6.1-jadval