G. Q. Salijanova boyitishning yordamchi

V bob
. quriTish jaraYoni
5.1. quritish jarayoni haqida ma’lumot
Mahsulot tarkibidagi namlikni harorat ostida bug‘latib yo‘qotish 
jarayoni 
quritish jarayoni
deb ataladi. Quritishda mahsulot 
tarkibidagi zarrachalar bilan mexanik va fizik-kimyoviy bog‘langan 
namlikkina yo‘qotiladi. Quritish jarayoni massa almashish 
jarayoniga taalluqli bo‘ladi, chunki u issiqlik va namlikning 
mahsulot ichida harakatlanishi va ularning mahsulot yuzasidan 
atrof-muhitga uzatilishi bilan bog‘liq.
Quritish jarayoni foydali qazilmalarni boyitib, tayyor mah sulot 
olishning oxirgi bosqichi hisoblanadi.
Nam materiallarni quritish jarayoni sanoatda katta ahamiyatga 
egadir. Quritilgan materiallarni transport vositasida uzatish 
arzonlashadi, ularning tegishli xossalari yaxshilanadi, dastgohlar va 
trubalarning korroziyaga uchrashi kamayadi.
Mis boyitmalarini kuydirish va eritishdan oldingi ruxsat berilgan 
namlik 5–7 %, ko‘mir boyitmalariga 7–8 %, nometall mahsulotlar 
tarkibidagi (talk, grafit, kaliyli tuzlar) namlik 1–2 % va h.k. 
Bunday namlikka yuqorida ko‘rib chiqilgan suvsizlantirish usullari 
(quyultirish, filtrlash) orqali erishib bo‘lmaydi va shuning uchun ular 
ko‘p hollarda harorat ostida quritiladi.
Qurituvchi agent sifatida tutundan hosil bo‘ladigan gazlar, 
qizdirilgan havo va qizdirilgan bug‘ ishlatilishi mumkin. Boyitish 
mahsulotlarini quritish uchun, odatda, yonilg‘ining yonishidan hosil 
bo‘lgan tutunli gazlar ishlatiladi.
Issiqlik tashuvchi agentning quritilayotgan material bilan o‘zaro 
ta’sirlashuv usuliga ko‘ra quritishning quyidagi turlari mavjud:

---

64
1. konvektiv quritish – nam material bilan qurituvchi agent 
to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘zaro aralashadi.
2. kontaktli quritish – issiqlik tashuvchi agent va nam material 
o‘rtasida ularni ajratuvchi devor bo‘ladi.
3. Radiatsiyali quritish – issiqlik infraqizil nurlar orqali tarqaladi.
4. Sublimasiyali quritish – material muzlagan holda, yuqori 
vakuum ostida suvsizlantiriladi.
5. Dielektrik quritish – material yuqori chastotali tok maydonida 
quritiladi.
Boyitish fabrikalarida konvektiv quritish keng tarqalgan usullar-
dan biridir.
Quritish xalq xo‘jaligining tarmoqlarida: qora va rangli 
metallurgiyada, kimyo, energetika, yengil va boshqa ishlab chiqarish 
tarmoqlarida keng qo‘llaniladi.