G‘. N. Mahmudov

40-47  Vt∙soat/kg
,  200...300 
sikl). 
  Sobiq  ittifoqda  akkumulatorlar  ishlab  chiqarish  sanoati  1940  yillardan 
shakllana  boshladi.  Bir  qator  zavodlar  ishga  tushirilib,  ular  ebonit  va 
zichlashtirilgan  bitumdan  tayyorlangan  yaxlit-qobiqli  akkumulatorlar  chiqara 
boshladilar.  Urushdan  keyingi  yillarda  yog‘ochdan  tayyorlangan  separatorlar 
o‘rniga  ishlash  muddati  ancha  katta  bo‘lgan  polivinilxlorid  (miplast)  va 
kauchukdan (mipor) tayyorlangan sintetik separatorlar o‘rnatila boshlandi. O‘tgan 
asrning  oltmishinchi  yillarida  akkumulatorlarda  miplast  (yoki  mipor)  va  shisha 
paxtadan  tayyorlangan  qo‘sh  separatorlar  paydo  bo‘ldi.  Bu  akkumulatorlarning 
kafolatli ishlash muddatini 18 oydan 24 oygacha ko‘tarish imkonini berdi. 
 
Etmishinchi 
yillarda 
plastina 
panjaralari 
korroziyaga 
chidamli 
qotishmalardan  (mishyak  bilan  legirlangan)  quyila  boshladi.  Aktiv  massadan 
foydalanish  koeffitsiyentini  oshirish  texnologiyasi  o‘zlashtirilishi  hisobiga 
akkumulatorlarda ishlatildigan materiallarning hajmi 20% ga kamaytirildi. Musbat 
plastinaning  aktiv  massasiga  sintetik  tolalarni  qo‘shilishi  uni  mustahkamligini 
oshirdi  va  shisha  paxtani  ishlatish  darajasi  ancha  kamaytirildi.  Manfiy 
plastinaning  aktiv  massasiga  sintetik  kengaytirgichlarni  qo‘shilishi,  ularning 
g‘ovakligini  oshirdi  va  akkumulatorlarning  razryad  tavsifnomasini  sezilarli 

---

 
47 
darajada  yaxshiladi.  Shu  davrda  quruq  zaryadlangan  akkumulatorlarni  ishlab 
chiqarish texnologiyasi ishlab chiqildi va yo‘lga quyildi. 
 
Saksoninchi yillarda termoplastdan (to‘ldirilgan propilen) tayyorlangan yaxlit 
qobiqli  va  umumiy  qopqoqli,  «xizmat  ko‘rsatilmaydigan»,  «kam  xizmat 
ko‘rsatiladigan»  akkumulatorlarni  ishlab  chikarila  boshlandi.  Akkumulatorlarda 
mikrog‘ovak  polietilendan  tayyorlangan  separator-konvertlar  paydo  bo‘ldi.  Bu 
akkumulatorlarning sig‘imi va ishonchlilik darajasini ancha oshirdi. 
 
 Yangi  asrdan  «quruq»  batareyalar,  ya’ni  elektroliti  quyuqlashtirilgan  gel  
ko‘rinishdagi  yoki  suyuq  elektrolit  g‘ovoklik  darajasi  juda  katta  bo‘lgan 
separatorga  singdirilgan  turdagi  akkumulatorlarni  ishlab    chiqarish  yo‘lga 
qo‘yildi.