G‘. N. Mahmudov


Demak, razryad jarayonida elektrolitning zichligi kamayadi



Download 9,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/314
Sana16.01.2022
Hajmi9,8 Mb.
#375894
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   314
Bog'liq
2 5319092721493742197

Demak, razryad jarayonida elektrolitning zichligi kamayadi. 


 
49 
 
Qo‘sh  sulfatlanish  nazariyasiga  asosan  akkumulatorlarda  razryad  vaqtida 
sodir bo‘ladigan jarayonlarni quyidagicha ifodalash mumkin: 
 
Musbat plastinada: 
O
H
PbSO
SO
H
e
PbO
2
4
4
2
2
4
2









 
 
 
Manfiy plastinada: 
4
4
2
PbSO
SO
e
Pb






 
 
 
Umumiy reaksiya: 
O
H
PbSO
SO
H
Pb
PbO
2
4
4
2
2
2
2
2




 
 
 
   Akkumulatorni zaryadlash 
 
Zaryad  vaqtida  akkumulatorda  sodir  bo‘ladigan  elektrokimyoviy 
jarayonlarning sxemasi 2-jadvalda keltirilgan. 
Akkumulator razryadlangan holda elektrolit tarkibida uncha katta bo‘lmagan 
miqdorda  qo‘rg‘oshin  sulfat  (
Pb
2+


2
4
SO
)  va  suv 
(H
+
,  OH¯  )
  ionlari  mavjud 
bo‘ladi.  Agar  zaryadlanadigan  akkumulator  o‘zgarmas  tok  manbai  zanjiriga 
ketma-ket  ulansa,  uning  kuchlanishi  ta’sirida  akkumulatorning  tashqi  zanjirda 
elektronlarning  musbat  plastinadan  manfiy  plastinaga  yo‘nalgan  harakati 
boshlanadi.  Natijada  manfiy  plastina  oldidagi  ikki  valentli  qo‘rg‘oshin 
Pb
2+
 
ionlari  tashqi  zanjirdan  kirib  kelgan  ikkita  elektron 
2e
-
  ta’sirida  g‘ovak 
qo‘rg‘oshin 
Pb 
holatiga tiklanadi. Bo‘sh qolgan 


4
SO
   
 va 
N
+
 ionlari birikib sulfat 
kislota 
H
2
SO
4
 
hosil qiladi. 






4
4
2
SO
Pb
e
PbSO
 


 
50 
Musbat plastinada  zaryad  toki  ta’sirida  ikki  valenti  qo‘rg‘oshin 
P
++
    ionlari 
ikkita  elektron 
2e
-
  ni  berib  to‘rt  valentli  qo‘rg‘oshin 
Pb
++++
    ga  oksidlanadi. 
Pb
++++
  oraliq  reaksiyalar  natijasida  ikkita  kislorod  ioni   
2O

 
-
  bilan  birikib 
qo‘rg‘oshin ikki oksidi 
PbO
2
  ni hosil qiladi va u musbat plastinaga o‘tiradi. 


4
SO
 
va 
N
+
  ionlari  xuddi  manfiy  plastinadagi  kabi  birikib  sulfat  kislota 
H
2
SO
4
  hosil 
qiladi. 







4
2
2
4
4
2
SO
H
PbO
O
H
PbSO
 
Zaryad jarayonining yakuniy tenglamasi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi. 
 
4
2
2
2
4
2
2
2
SO
H
PbO
O
H
PbSO



 
 
Muhim xulosa:
 Akkumulator zaryad qilinganda elektrolit tarkibidagi zichligi 
katta  bo‘lgan  (
1,83  g/sm
3
)  sulfat  kislotaning 
H
2
SO

miqdori    dastlabki  holatiga 
tiklanadi,  ya’ni  ortadi,  zichligi  kichik  bo‘lgan  (
1,0  g/sm
3
)  suv 
H
2

  esa 
qo‘rg‘oshin ikki oksidi 
PbO
2
 
va sulfat kislota  
H
2
SO
4
 
hosil qilish uchun sarflanadi, 
ya’ni uning miqdori kamayadi. 
Demak, zaryad jarayonida elektrolitning zichligi ortadi 
Musbat  va  manfiy  plastinadagi  aktiv  moddalarning  bir  holatdan  ikkinchi 
holatga o‘tish jarayoni tugagandan so‘ng elektrolit zichligi o‘zgarmay qoladi. Bu 
akkumulatorda zaryad jarayoni tugaganligining alomatidir. Zaryad davom ettirilsa 
akkumulatorlarda  ikkilamchi  jarayon  boshlanadi,  ya’ni  elektrolit  tarkibidagi  suv  
kislorod  va  vodorodga parchalana boshlaydi. Bu  gazlar elektrolit tarkibidan  xavo 
pufakchalari ko‘rinishida ajralib chiqib, elektrolitning “qaynash” tasavvurini hosil 
qiladi. Bu ham zaryad jarayoni tugaganligining bir belgisi hisoblanadi. 
Yuqorida  ko‘rib  chiqilgan  akkumulatorning  razryad  va  razryad 


 
51 
jarayonlarining tahlilidan quyidagi qonuniyat aniqlandi: 
     Akkumulatorni razryadlash vaqtida sulfat kislota  plastinalarga  singadi  va suv 
ajralib  chiqadi,  natijada  elektrolitning  zichligi  kamayadi  (1,09...1,15  g/sm
3
  ). 
Zaryadlanish    vaqtida    esa  bu  jarayonning  teskarisi  sodir  bo‘ladi,    ya’ni  suv 
yutiladi va sulfat kislota ajralib  chiqadi,  elektrolitning zichligi ortadi (1,25...1,31 
g/sm
3
 ). 
     Bundan  juda  muhim  xulosa  kelib  chiqadi  - 

Download 9,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   314




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish