G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

sezgi organlar
ham deb yuritiladi. Ko'rish, eshitish, 
ta ’m bilish, hid bilish analizatorlari va hokazo.
Anemiya 
- kamqonlik. Qon tarkibida qizilqon tanachalari )eritrotsitlar va 
gemoglobin)ning me’yoridan ancha kamayib ketishi bilan xarakterlanadi. Qon 
yo4qotish, qon hosil qiluvchi a ’zolarning yaxshi ishlamasligi, yetarli 
ovqatlanmaslik va ba’zi sabablarga ko‘ra yuzaga keladi.
Antropometrik ko'rsatkich ( antropos -
odam + 
metreo -
oichash) - har bir 
odam organizmining o'ziga xos oslchamlarini ifodalovchi belgi. Bunda tana 
uzunligi, massasi. ko‘krak qafasining kengligi, yelka va boldir yo4g4onligi, teri
- yog4 qavatining qalinligi, o ‘pkaning tiriklik sig'imi, gavda muskullarining 
kuchi, qaddi-qomat va boshqalar o klchanadi.
Birinchi signal tizimi 
- Birinchi signal sistemasiga eshitiladigan so4zlardan 
tashqari borliqning hamma signallari kiradi, ya’ni yorug'lik, rang, xilma-xil 
tovushlar, shovqinlar, hidlar, ovqat ta’mi, issiq, sovuq, og'riq, predmetlarning 
fazodagi holati, xarakteri va boshqalar kiradi. Akademik I.A. Pavlov birinchi 
signal sistemasi tushunchasini birinchi bo4lib 1932-yilda taklif qilgan. Birinchi 
signal sistemasida borliq sezish orqali aniq obrazlarda bevosita qabul qilinadi. 
Odamda birinchi signal sistemasi ikkinchi signal sistemsi bilan doimo 
hamkorlikda bo'ladi.
Vegetativ nen sistemasi 
- nerv sistemasining bir qsmi, qon aylanish, nafas, 
olish, ajralish, ovqat hazm qilish, moddalar almashinuvi, o 4sish va rivojlanish, 
organizm ichki muhitini bir xil saqlash va noqulay muhit sharoitlariga 
moslashish jarayonlarini boshqaradi. VNT anatomik va funksional jihatdan 
simpatik, parasimpatik hamda metasimpatik qismlarga bo4linadi.
Vena 
- (la t . 
vena -
qon tomiri) - to 4qima va organlardan karbonat angidrid, 
moddalar almashinuv mahsulotlari, gormonlar va boshqa modlalarga boy
294
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

venoz qonni oiig yurak boimasiga olib keluvchi qon tomirlar. Bundan o ‘pka 
venalari istisnodir, chunki chap yurak boimasiga kelib kiradigan bu tomirlar 
yurakka qon olib kelganligi uchun shunday nomlansada, ammo ular orqali 
o'pkada 0 ? ga to'yingan arterial qon oqadi.