Fyodor Dostoyevskiy

 

https://telegram.me/e_kutubxona

 

49 

Hakamingiz «Jim bo‘ling, ofitser!» deb qichqiradi. Men esam unga: «Meni 

quloq  osishga  majbur  etuvchi  qudrating  qani?  Nima  uchun  bu  zim-ziyo 

jaholat  men  uchun  hamma  narsadan  qadrli  bo‘lgan  narsani  majaqladi? 

Qonunlaringiz  menga  nimaga  kerak?  Menga  endi  begona  bular!»  deb 

baqiraman. O, endi menga bari bir! 

Ojiz,  ojiz!  Jonsiz  u,  eshitmaydi!  Senga  qanday  jannat  yaratib  berardim, 

bilmayman.  Jannat  qalbimda  edi,  chor  atrofingni  jannat  bilan  o‘rardim. 

Sen meni bari bir sevmas eding, xo‘sh, nima qipti? Hammasi o‘sha holda 

bo‘lardi,  o‘sha  holda  qolardi.  Do‘stga  gapirib  berganday  gapirarding 

menga  –  bir-birimizning  ko‘zimizga  tikilib  quvonardik,  kulardik.  Shunday 

yashardik. Boshqani sevib qolsangmi? Mayli, rozi edim! Sen u bilan yurib 

kularding, men bo‘lsam ko‘chaning bu betida turib kuzatardim… O, faqat 

bir  martagina  ko‘zini  ochsa,  hammasiga  rozi  edim!  Bir  lahza,  faqat  bir 

lahza (!) menga qarasa edi, xuddi yaqinginada oldimga kelib vafodor xotin 

bo‘laman,  deb  qasam  ichayotganday  bir  qarasa  edi!  O,  bir  qarashdayoq 

hammasini anglar edi! 

Jaholat!  O,  tabiat!  Yer  yuzidagi  odamlar  yolg‘izlar  –  alam  qiladigani  shu! 

«Maydonda  tirik  jon  bormi?»-  deb  qichqiradi,  rus  pahlavoni.  Pahlavon 

bo‘lmasam-da,  men  ham  qichqiraman  –  hech  kim  javob  bermaydi. 

Quyosh  odamga  jon  beradi,  deydilar.  Quyosh  chiqqanda  unga  bir 

qaranglar – axir u o‘lik emasmi? Hamma narsa o‘lik, hamma yerda jonsiz 

murdalar.  Faqat  odamlar,  atroflarini  sukut  o‘rab  olgan  –  Yer  shundan 

iborat. «Odamlar, bir-biringizni seving!» Buni kim aytgan!? Kimning o‘giti? 

Soat kapgiri unsiz, nafratni qo‘zg‘atadigan darajada tiqillaydi. Tun og‘di  – 

soat  ikki.  Botinkachalari  karavoti  oldida  turibdi,  go‘yo  bekasini  kutyapti. 

Yo‘q, jiddiy aytyapman, ertaga uni olib ketishgach, men nima qilaman? 

 

1876. 

 

 

---