Furqat va muqimiy hayoti va ijodi

Tayanch tushunchalar: 

Milliy Uyg’onish davri. Realizm, estetik qarashlar. Ma’rifatparvarlik. Jadidchilik. 

Mustamlaka davri, rus-tuzem maktablari. Sayohatnoma.Hajviyot. Muqimiy. 

Furqat. Lirik she’riyat. Ilm-ma’rifat targ’ibi. 

 

Ma’ruza matni 

        Bu  davr  ichiga  tariximizning  g`oyat  muhim  va  ayni  paytda  murakkab  bir 

davrini 1865-1929-yillar oralig`i adabiyotini qamrab oladi. Ma’lumki, ilgari bunday 

bo`linish  bo`lgan  emas.  Istiqlolga  qadar  o`zbek  adabiyoti  2  qismga  bo`linib, 

«O`zbek adabiyoti tarixi» va «O`zbek sovet adabiyoti» nomlari ostida o`qitilar edi. 

Chegara 1917-yil oktabiri edi. Respublikamizning milliy mustaqillikka erishishi bu 

davrni, ya’ni jaded adabiyotini yaxlit va izchil o`rganish imkonini berdi. Ko`p asrlik 

adabiyotning butun ruhi ba mazmunini milliy uyg`onish tashkil qildi. Shu jihatdan, 

jadidchilik  Turkistondagi  milliy  uyg`onishning  ijtimoiy  tazoxiri  bo`lsa,  jaded 

adabiyoti ifodasi edi. Bu adabiyot g`oyaviy-estetik jihatdangina emas, badiiy-estetik 

jihatdan  ham  Navoiy  davridan  davridagi  keyingi  adabiyotimizning  eng  porloq 

saxifasidir. 

       Qizil imperiya qaror topib, mustahkamlana boshlagan 20-yillarning 2-yarmida, 

ayniqsa 1929-yildan har qanday milliy g`oyaga, mustaqillik g`oyasiga chek qo`yildi. 

Bu boradagi har qanday fikrmillatchilik deb tushunila boshlandi. Sotsialistik g`oyani 

jamiyatning  barcha  sohasiga  singdirish  boshlandi.    O`zbek  adabiyotining  yo`l  va 

yo`nalishi,  g`oya  va  obrazlar  sistemasi  tubdan  o`zgardi.  30-yillardan  boshlab  u 

chinakam «O`zbek Sovet adabiyoti»ning chegarasini 1929-yil qilib belgilandi. 

Mazkur davr adabiyoti mohiyatan yangi adabiyot sanalib,  

3-bosqichga bo`lib o`rganiladi: