Фуқаролар учун бюджетни

3.2.Мақсадли гуруҳлар таърифи 
Мамлакатнинг бутун аҳолиси Фуқаролар учун бюджетнинг потенциал фойдаланувчилари 
ҳисобланади. Фуқаролар мамлакат бюджети тўғрисидаги ахборотга, бюджет нимани 
англатишини, бюджет жараёнлари ҳар бир фуқарога ва умуман мамлакатга қандай таъсир 
кўрсатишини билишга ва ҳоказоларга эҳтиёж сезади. Бунда умумий ахборотга бўлган 
эҳтиёждан ташқари фуқаролар бюджетга доир ахборотни олишдан ҳар хил манфаатни ва 
мақсадни кўзлаши мумкин. 
Фуқаролар учун бюджет, бир тарафдан, кенг қамровли ва 
ўқиш учун оддий бўлиши учун, бошқа тарафдан, аҳоли турли қатламларининг 
бюджетга доир ахборотга бўлган эҳтиёжини қондириши учун манфаатлар бўйича 
аҳоли гуруҳлари ёки мақсадли гуруҳлар белгилаб олинади/тузилади.
Мамлакатимизнинг ўзига хослигини (аҳолининг нисбатан ёшлигини, ижтимоий 
йўналтирилган сиёсатни, халқаро молия институтлари ва ташкилотларининг 
мамлакатдаги ислоҳотларга бўлган қизиқиши ортишини) ва халқаро тажрибани инобатга 
олган ҳолда қуйидаги мақсадли гуруҳлар ва улар томонидан бюджетга доир ахборотдан 
фойдаланиш мақсадлари таклиф этилмоқда (2-жадвал). 
2-жадвал. Мақсадли гуруҳлар таърифи 
№ Мақсадли гуруҳ 
Бюджетга 
доир 
ахборотдан 
фойдаланиш 
мақсадлари 
1. 
ОАВ, 
журналистлар 

Материалларга 
боғлиқ 
репортажлар, 
мақолалар, қайдномалар, ахборотлар, реклама, 
бизнес-маълумотномалар тайёрлаш; 

Солиқ ва бюджет сиёсати тўғрисидаги 
материалларни тасвирлаш ва визуализация қилиш; 

Ҳам давлат молияси мавзусида, ҳам тармоқ 
муаммолари бўйича эълонлар учун таҳлил 
ўтказиш (таълим, соғлиқни сақлаш, энергетика, 
инвестициялар ва ҳоказолар). 
2 
Депутатлар 

Бюджетнинг мазмун-моҳиятини, унинг давлат 
сиёсати устуворликлари билан алоқаларини 
тушуниш, бюджет сиёсати мақсадларига эришиш 
имкониятларини, 
мавжуд 
хавф-хатарларни 
бошқариш. Аниқ ва тушунарли бюджетга доир 
ахборот 
депутатларга 
бюджет 
сиёсати 
мақсадларини ўзлари вакили бўлган жамиятнинг 
мақсадлари ва устуворликлари билан таққослаш 
имконини беради. 
3. 
Ёшлар 

Ёшларни ва ёшлар тадбирларини давлат 
томонидан қўллаб-қувватлашнинг турли шакллари 
билан танишиш ва қўллаб-қувватланиш (солиқ 
имтиёзлари, спорт-маданият тадбирларини ташкил 
этиш, ёшлар бандлигини таъминлашга доир 

---

19 
тадбирлар ва ҳоказолар). 
4. 
Талабалар, 
мактаб ўқувчилари 

Ахборотдан ўқув мақсадида фойдаланиш: курс 
ишлари, диплом ишлари, рефератлар, очиқ 
дарслар учун материаллар; 

Стипендиялар 
миқдорлари, 
ўқиш 
учун 
контракт миқдорлари ва ҳоказолар тўғрисида 
ахборот олиш. 
5 
Ота-оналар ва болалар 

Бюджетда назарда тутилган таълим ва тиббий 
хизматлар тўғрисида ахборот олиш (давлат 
мажбуриятлари, болалар боғчаларидаги ота-
оналар 
тўлови, 
перинатал 
муассасалар, 
туғруқхоналар 
ва 
бошқа 
тиббиёт 
муассасаларининг бепул хизматлари). 
6. 
Бизнес 

Айрим тармоқларни, ташкилотларни (масалан, 
кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни, 
инновацион корхоналарни) қўллаб-қувватлаш 
борасида давлатнинг мавжуд устуворликлари 
тўғрисида ахборот олиш; 

Даромадлар сиёсатидаги ўзгаришлар ва давлат 
бюджети харажатларидаги йўналишлар ҳамда 
ушбу ўзгаришларнинг бизнесга таъсир кўрсатиши 
мумкинлиги ҳақида ахборот олиш; 

Давлат бюджетининг, мамлакат ижтимоий-
иқтисодий ҳоатининг барқарорлиги тўғрисида 
умумий ахборот олиш; 

Мамлакат ривожланишини прогноз қилган 
ҳолда бизнес ривожланишини прогнозлаштириш. 
7. 
Экспертлар ҳамжамияти 

Мамлакат бюджет сиёсатини таҳлил қилиш; 

Давлат молияси тизимини такомиллаштириш 
бўйича таклифлар тайёрлаш. 
8. 
Фаол аҳоли 

Бюджет масалаларини муҳокама қилишда 
иштирок этиш учун бюджет, бюджет жараёни ва 
унинг вазиятга кўрсатадиган таъсири ҳақида 
ахборот олиш. 
9. 
Ижтимоий ҳимояга муҳтож 
шахслар 
(пенсионерлар, 
ногиронлар, ёлғиз кексалар, 
ота-оналарисиз 
қолган 
болалар, ижтимоий нафақалар 
олувчилар) 

Давлат бюджетида назарда тутилган пул ва 
натура 
шаклидаги 
нафақалар, 
пенсиялар 
миқдорлари ҳақида ахборот олиш; 

Ижтимоий 
хизматларни 
молиялаштириш 
тўғрисида ахборот олиш (ижтимоий ходимлар 
хизматлари, қариялар уйлари, интернат уйлар ва 
ҳоказолар). 
10. Чет эллик фуқаролар 

Инвестиция жалб этувчанликни, бизнесга, шу 
жумладан, хорижий капитал иштирокидаги 
бизнесга тушадиган солиқ юкини баҳолаш; 

Хорижлик фуқаролар бюджетга тўлаши лозим 

---

20 
бўлган солиқ ва солиқ бўлмаган тўловлар ҳақида 
маълумотлар олиш. 
11 
Халқаро ташкилотлар 

Тадқиқотлар ўтказиш; 

Рейтингларни шакллантириш; 

Ёрдам кўрсатиш тўғрисида қарорлар қабул 
қилиш. 
12. Маҳаллий ҳокимият органлари 

Турли 
даражалардаги 
ва 
минтақалар 
бюджетлари ўртасида даромадлар ва харажатлар 
тақсимланиши тўғрисида умумий ахборот олиш; 

Солиқлардан 
минтақалар 
бюджетларига
тушадиган ажратмалар, субвенциялар ва бошқа 
бюджетлараро трансфертлар миқдорлари ҳақида 
умумий ахборот олиш. 
12. Нотижорат ташкилотлар 

Фуқаролик жамияти институтларини қўллаб-
қувватлаш 
учун 
ажратиладиган 
бюджет 
маблағлари ҳажмлари ва улардан фойдаланиш 
йўналишлари тўғрисида ахборот олиш; 

Бюджетнинг ва бюджет сиёсати чора-
тадбирларининг мустақил баҳолашни тайёрлаш.