Фуқаро бинолари архитектураси фанидан маърузалар матни

3) Бино элементларининг конструкцияларига қўйиладиган талаблар 
Бино элементларининг белгиланган функцияларини бажаришларига 
тўсқинлик қилиши мумкин бўлган салбий жараёнлар чегараланган бўлиши 
керак. Бунга конструктив элементларнинг шакли ва ўлчамларининг 
мутаносиблигини таъминлаш, материалларнинг хоссаларини тўғри танлаш 
орқали эришилади. 
Барча нобоп оқибатлар – эгилиш, чўкиш, ёриқлар очилиши, кўчиб 
тушиш, емирилиш ва бошқаларнинг, шунингдек иссиқлик, товуш ва 
виброизоляция хусусиятларининг чегаравий миқдорий қийматлари расмий 
норматив хужжатларда белгилаб қўйилади. Деформацияларнинг рухсат 
берилиши мумкин бўлган қийматлари, эксплуатацион хусусиятларнинг 
пасайиш чегаралари бинонинг класси, элементнинг функционал вазифаси, 
содир бўлиши мумкин ҳодиса ва жараёнларнинг эҳтимоли ва бошқа омилларни 
ҳисобга олган ҳолда белгилаб қўйилади. 
Норматив-техник хужжатларда белгилаб қўйилган лойиҳаланадиган 
конструкция жавоб бериши лозим бўлган комплекс талабларни лойиҳачи 
билиши зарур. Бундай талабларга қуйидагилар киради: мустаҳкамлик ва 
устуворлик; изоляция хусусияти; узоққа чидамлилик; оловбардошлик; 
эксплуатация қилишда қулайлик; меъморий маънодорлик; технология 
жиҳатдан қулайлик; иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқлик. 
Мустаҳкамлик ва устуворлик 
темирбетон, пўлат, ёғоч, тош ва бошқа 
конструкцияларни амалдаги нормалар ва уларни лойиҳалаш бўйича 
йўриқномалар талаблари асосида ҳисоблаш орқали таъминланади. Кўп 
ҳолатларда бундай масалаларни амалда ўзини яхши тавсия қилган ва каталог ва 
альбомларда келтирилган конструкцияларга ўхшаш қилиб ечиш мумкин. 

---

69 
Тўсиқ конструкцияларнинг зарур 
изоляция хусусиятлари 
уларнинг 
функционал вазифасига мувофиқ равишда уларга иссиқлик, товуш, намлик, буғ 
ва ҳаво ўтказмаслик хусусиятларини бериш орқали эришилади ва хоналарда 
зарур шинам муҳит бўлиши таъминланади.