Фуқаро бинолари архитектураси фанидан маърузалар матни

устин 
қозиқ
ва 
осма қозиқ
пойдеворларга ажратиш мумкин (9.2-расм). Устин 
қозиқларнинг учи мустаҳкам грунт қатламига кириб туриши ва бинодан 
тушадиган юкни шу грунтга узатиши керак. Бундай қозиқ пойдеворлар 
мустаҳкам грунтгача бўлган чуқурлик қозиқнинг узунлигидан катта 
бўлмаган ҳолларда қўлланилади.
а)
б)
в)
г)

---

78 
Мустаҳкам грунт катта чуқурликда жойлашган ҳолларда қозиқ 
пойдеворнинг учи унга етмаслиги мумкин. Бундай ҳолларда осма қозиқ 
пойдеворлар қўлланилади. Улар ён сирти ва қозиқни ўраб турувчи грунт 
орасидаги ишқаланиш кучи ҳисобига бинодан тушадиган юкни асосга 
узатадилар. 
9.2-расм. Қозиқ пойдеворлар: 
А-устин қозиқли пойдевор; Б-осма қозиқли пойдевор; 1 – мустаҳкам грунт; 
2, 3, 4, 5 – бўш кучсиз грунтлар; 6 – ўтлоқ грунт; 7 – ростверк.
 
Кўпинча узунлиги 3-6 м бўлган калта қозиқлардан фойдаланилади. 
Лекин қозиқларнинг узунлиги 15-20 метргача бўлиши мумкин. Калта 
қозиқларни нисбатан мустаҳкам грунтларга ҳам қоқиш мумкин бўлади. 
Қозиқларнинг кесими тўртбурчак (250x350 мм), квадрат (250x250 мм дан 
400x400 мм гача) қабул қилинган. Квадрат қозиқларнинг ичи айланасимон 
бўш қилинса ҳам бўлади. Шу маънода, қувурсимон ичи бўш қозиқлар анча 
самарали ҳисобланадилар. Уларнинг диаметри 400-700 мм бўлади. 
Қозиқлар планда якка ҳолда, қозиқлар 
 
лентаси, қозиқлар бирлашмаси 
ҳамда қозиқлар майдони тарзида жойлашиши мумкин (9.3-расм).

---

79 
12.3-расм. Қозиқлар тўплами (а) ва қозиқлар майдони (б)
Қозиқлар орасидаги масофа ҳисоб билан топилади. Қозиқлар орасидаги 
минимал масофа 3d га (d-айланасимон қозиқнинг диаметри ёки квадратнинг 
бир томони) тенг қабул қилинади. Лекин қозиқлар орасидаги масофа 1 м 
дан оз бўлмаслиги керак.