Foydali qazilmalarning genetik va sanoat turlari

25.2. Grafit konlari va ularning sanoat turlari 
Grafit ham tabiiy uglerodning ko‘rinishlaridan biridir. Uning tarkibida qisman 
(10%gacha) boshqa komponetlar (SiO
2
, Al
2
O
3
, FeO, MgO, CaO, P
2
O
5
va boshqalar) 
uchraydi. Grafitning rangi temirsimon qora yoki metalsimon kulrang, yaltiroqligi 
metalsimon xiragacha, qattiqligi 1, qo‘lga yuqadi, yog‘simon. YUqori elektr 
o‘tkazuvchanlik xususiyatiga ega. Issiqlikni yaxshi o‘tkazadi, qaynash harorati 
3845
o
S. Tabiatda tangachalar, zarrachalar, varaqlar va zich massa ko‘rinishida 
uchraydi. Grafitni qazib olish konditsiyasi (eng kam miqdori) konning geologik va 
texnik xususiyatlaridan kelib chiqib 20, 10, 5% bo‘lishi mumkin. 
Grafitning hamma konlari metamorfikdir. Bular ichida regional metamorfizmga 
uchraganlari qimmatli hisoblanadi. Bunday konlarda grafitning miqdori 2% dan 20% 
gacha bo‘ladi. 

---

158 
Bu tipdagi konlarga Madagaskar orolidagi konlar (eng ulkan), Rossiyadagi 
Zavalevsk koni kiradi. Bundan tashqari grafitlar ko‘mir qatlamlarining metamorfizmi 
(yuqori harorat va bosim ta’sirida) natijasida hosil bo‘ladi. 
Bunda grafit yashirin kristalli yoki amorf bo‘ladi. Olmosning miqdori 20% -
90% gacha. Bunday konlarga Rossiyadagi Kurey va Boev konlari misol bo‘ladi. 
Bulardan tashqari grafit magmatik va pnevmatolit yo‘l bilan ham hosil bo‘ladi. Lekin 
bu konlar sanoat ahamiyatiga ega emas. 
Sanoatda grafitning 3 turi ajratiladi (tangasimon, kristall, amorf). Bulardan 
sanoat uchun ahamiyatlisi kristall va tangasimon turlardir. Grafit metallurgiyada, 
elektrotexnikada, poligrafiyada, quyish sanoatida, moylash, bo‘yoq qalam olish va 
boshqa sohalarda ishlatiladi (41-rasm).