Fonetika Hurmatli bo‘lajak talabalar, bugun sizlar bilan fonetika bo'limini boshlaymiz avvalo, sizlar (avval tayyorlangan bo'lish-bo'lmasligingizdan qat`i nazar) quyida berilgan savolni ishlashga harakat qilib ko‘rasizlar

"-ar" qo'shimchasining omonimligi:

Bu qo'shimcha so'z yasovchi (fe'l yasovchi) "-ar" , zamon "-ar" , sifatdosh "-ar" va orttirma nisbat "-ar" kabi holatlarda keladi. Bularning ichida eeeeng oddiysi --- fe'l yasovchi "-ar" hisoblanadi, chunki u har doim fe'l bo'lmagan so'zlarga qo'shilib fe'l yasaydi: ko'k(sifat) + "-ar" = ko'karmoq, qizil+ar=qizarmoq va hokozo........

Qolgan uchala holatdagi shakl yasovchi "-ar" qo'shimchalarining baaarchasi har doim fe'llarga qo'shiladi. Ularning ham farqlari juda aniq seziladi, hayronmanki, ko'pchilik abituriyentlar sezishmaydi, e'tiborli bo'ling. Sifatdosh "-ar" va zamon "-ar" qo'shimchalari undosh bilan tugagan barcha fe'llarga qo'shila oladi, ya'ni "CHIQMOQ" , "QAYTMOQ" fe'llariga ham qo'shila oladi.

Orttirma nisbat "-ar" qo'shimchasi esa faqat ikkita fe'lga, ya'ni "QAYTMOQ" , "CHIQMOQ" fe'llarigagina qo'shila oladi, xolos.
Sifatdosh "-ar" qo'shimchasini qabul qilgan fe'llar otga bog'lanib sifatlovchi-aniqlovchi vazifasini bajarib keladi, -adigan sifatdosh qo`shimchasi bilan erkin almashina oladi va shu xususiyatlari bilan zamon "-ar" va orttirma nisbat "-ar" qo'shimchalaridan farqlanib turadi:
Ayt"-ar" so'zni ayt, aytmas so'zdan qayt.
Bor"-ar" yo'ling porloq bo'lsin.
So`zlasangiz, uch“-ar” qushlar parvozni ham to`xtatar. Siz-u bizga ma'lumki, qayt"-ar" dunyo, hech kimni ayab o'tirmaydi.

👆👆 Ushbu jumlarardagi "-ar" qo'shimchalari sifatdosh qo'shimchasi edi, chunki ularni qabul qilgan fe'llar otga bog'lanib sifatlovchi-aniqlovchi vazifasini bajarib kelgan.

Zamon "-ar" qo'shimchasi faqat FE'L KESIM vazifasini bajargan fe'llar tarkibida qo'llaniladi va o'zidan keyin -man, -miz, -san, -siz kabi shaxs-son qo'shimchalarini, edi, ekan, emish kabi to`liqsiz fe’llarning fonetik hodisaga uchragan yoki uchramagan holatlarini qabul qiladi:

Ehtimol, sizni yana quvontirarman.

Ukam ham bugun-erta kelib qolar. (Uchinchi shaxsda shaxs-son qo`shimchasi mavjud emasligi siz-u bizga ma’lum.)
Buvim bir-biridan qiziq ertaklar aytib berar edi.
Korxonalaringizga yangi ishchilarni qabul qilarmish, shu gap rostmi?
Hamon shu yo'lning ochilishini kutar edim. (kutardim).
Ukangiz yaqinda harbiy xizmatdan qaytarkan. (qaytar ekan).