Folklorshunoslikka

sining zoomorf va antropomorf ruhlari (V.Manxardt tadqiqotlarida 
o'rganilgan),  olov  kulti  (birinchi  marta A.Kun  tomonidan  aniqlan- 
gan), jonning tanadan tashqarida  mavjud  boiishi haqidagi ani- 
místik tasawurlar (E.Taylor nazariyasi) yangi fakt va maiumotlar 
asosida tadqiq etilgan.
J.Frezer  o ‘z  izlanishlari  davomida  nazariy  qarashlarini  uzluksiz 
takomillashtirib bordi.  Masalan,  “Oltin butoq”ning  1890-yilgi birin­
chi nashrida totemizm “qadimgi odamning o‘zjonini (uning xavfsiz- 
ligini ta’minlash, himoyalash maqsadida) u yoki bu jonivor tanasiga 
yashirishi haqidagi tasavvurlari  asosida kelib chiqqan inonch boiib, 
jon yashiringan jonivor o‘sha odam uchun tótem sanaladi” deyilgan, 
1899-yilda  Markaziy  Avstraliya  qabilalarining  totemistik  marosim- 
lari tasvirlangan adabiyotlar bilan tanishib chiqqan olim bu qabilalar- 
da homilador ayolga ayrim ovqatlarni yeyish taqiqlanganligiga alohida 
e’tibor berdi va totemistik tasavvurlaming ildizini homiladorlik bilan 
bogiiq  qadimiy  inonchlardan  izlash  kerak,  degan  xulosaga  keldi. 
Natijada  totemizmni  «avol  tanasiga  ovqat  bilan  birga  kirib,  uning 
homilador  boiishiga  sabab  boigan  narsa  bola  tugilgandan  keyin 
uning totemiga aylanadi», degan qarash bilan izohlash an’anasi shakl- 
landi.
Shuningdek, J.Frezerning ilk tadqiqotlarida olovning marosim va 
udumlardagi  ahamiyati  “mifologik  maktab”ning  “solyar  (shamsiy) 
nazariya”si asosida yoritilgan edi. Keyinroq esa ibtidoiy e’tiqodlarga 
doir yangi  faktlami  tahlil  qilgan  olim  olovning  “poklash,  tozalash” 
xususiyatiga ega boigan narsa deb tasavvur qilinganligini aniqladi.
ínsoniyat  tafakkuri  rivojining  tadrijiyligini  ko‘rsatuvchi  “ma-