Folklorshunoslikka

giya -   din  fan”  triadasi  yoki  taraqqiyotning  uch  qismli  strukturasi 
J.Frezer ilmiy  konsepsiyasining  asosini  tashkil  etadi.  Magiyani  ijo- 
biy (“sehrgarlik”) va salbiy (tabú) tiplarga boiib tasniflagan olim o‘z 
tadqiqotlarida magiya va diniy  e ’tiqodlarning arxaik  shakllari  haqi­
dagi  ilmiy  qarashlarni  yangicha talqin eta boshladi.  U  foíklor  asar­
ían  va  marosimlarda  muhim  o‘rin  tutadigan  magik  inonchlarning 
kelib  chiqishiga  quyidagi  ikki  omil  sabab  boigan  deb  ko‘rsatadi:
75
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

a) o‘xshashlik o‘xshashlikni keltirib chiqaradi yoki natija sabab bilan 
o ‘xshash boiadi;  b) o‘zaro  aloqador,  va'ni  daxldor bo‘lgan narsalar 
ular orasidagi bevosita jismoniy bogiiqlik uzilgandan keyin ham bir- 
biriga masofadan ta’sir etishda davom etadi. J.Frezer birinchi omilni 
«o‘xshashlik va mutanosiblik», ikkinchisini esa “zararlanish” qonuni 
deb  ataydi  hamda magiyani “gomeopatik”,  “imitativ”,  (“taqlidiy”) 
va “kontagioz” (“zarar yetkazuvchi”) kabi tiplarga ajratadi.
J.Frezeming  “magiya  va  din”  haqidagi  bu  konsepsiyasi  magik 
marosim va udumlar, folklordagi magik qarashlar va u bilan b ogiiq 
motivlaming  ilmiy  mohiyatini  asoslashda  ustuvor  nazariy  qarash 
b o iib   xizmat  qilmoqda.  Magiyaning  tasnifi  masalasi  keyinchalik 
Ye.G.Kagarov  (1928),  S.A.Tokarev  (1990)  kabi  olimlar  tomoni- 
dan  mukammallashtirildi.  Endi  folklorshunoslikda  magiyaning