Fiziologiyasi va gigiyenasi

12. 3. Yog'lar alm ashinuvi
Yog‘larning  organizmdagi  ahamiyati.  Ovqatlar  bilan  ovqat 
hazmi  tizim iga  tushgan  yog'lar  glitserin  va  yog'  kislotalarigacha 
parchalanib  deyarli  to 'lig 'ich a  limfaga  va  qisman  qonga  so'riladi.
Y og'lar  limfa  va  qon  tomirlari  tizimlari  orqali  organizm  uchun 
yog*  depolari  ahamiyatiga  ega  bo'lgan yog'  to'qim alariga tushadi. 
Teriosti  kletchatkasida,  ayrim  ichki  a ’zolari  atrofida  (masalan, 
buyraklar ichaklar) hamda jigar va muskullarda y o g'lar k o'p bo'la- 
di.  Y og'lar  hujayralar  tarkibiga  (sitoplazma,  yadro,  hujayra  mem- 
branasi) kiradi va u yerda uning miqdori turg’un holatda doimiydir. 
Jamlangan  y og 'lar  boshqa  funksiyadlarni  ham  bajaradi.  Masalan, 
teriosti yog'i issiqlikni  kuchli tarqalashining oldini oladi, buyrakol- 
di  yog'lari  buyraklarni,  zarbalardan  him oya  qiladi  va  hokazo.
Y og'lar organizm tomonidan  energiyaga boy  bo'lgan manba  si- 
fatida  foydalaniladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

O rganizmda  lg   vog‘  parchalanganida.  xuddi  shuncha  miqdor- 
dagi  oqsillar  yoki  uglevodlar  parchalanganidagidan  ikki  martadan 
ortiq  energiya  hosil  bo'ladi.
Ovqatlar  tarkibida  y og’larning  yetishmasligi  markaziy  asab 
tizimi  va ko'payish  a'zolari  faoliyatini  buzadi,  organizmni  turli  ka­
salliklarga  chidamliligini  pasavtiradi.
O rganizmda  yog’lar  faqatgina  glitserin  va  yog’  kislotalaridan 
sintezlanmasdan.  balki  oqsillar  va  uglevodlar  almashinuvi  mahsu- 
lotlaridan  ham  sintezlanadi.
Organizm  uchun  zarur  b o ’lgan  ayrim  chegaradosh  b o im ag an  
y o g ;  kislotalari  (linolat,  lenolenat  va  araxidin),  organizmga  ovqat­
lar  bilan  tayyor  holda  tushishi  kerak,  bunda  ularni  organizm  sin- 
tezlay  olmaydi.  Almashtirib  bo'lm avdigan  y o g ’  kislotalari  o ’sim- 
liklar  moylarida  ham  saqlanadi.  Liar,  ayniqsa,  zig’irli  va  kanopli 
m oylarida juda  ko'p,  lekin  linolat kislota kungaboqar moyida juda 
k o ’p.  Ana  shular bilan  tarkibida jiddiy  miqdorda  o'sim lik  y o g ia ri 
saqlovchi margarinning yuqori  to ’yimlilik  qiymatiga ega b o iish in i 
tushuntirish  mumkin.
Organizmga  y og’lar  bilan  birga  odam  hayoti  uchun  muhim  ha- 
yotiy  ahamiyatga  ega  b o ig a n   unda  erivdigan  vitaminlar  ham  (A, 
D,  E  va  boshq.)  tushadi.
Voyaga  yetgan  odam lar  bir  kecha-kunduzda  1  kg  tirik  vazn 
uchun  ovqatlar  bilan  1,25  g  (80-100  g  bir  kecha-kunduzda)  y o g ‘ 
olishlari  zarur.  Y og'lar  almashinuvining  oxirgi  mahsulotlari  b o ’lib 
karbonat  angidrid  gazi  va  suv  hisoblanadi.