Fiziologiyasi va gigiyenasi

Adenozin  uch  fosfat  kislotasi.  Sintetik jaravonlar paytida  foy­
dalanilm aydigan  energiyaning  asosiy  akkumulatori  va  tashuvchi- 
si  b o iib ,  adenozin  uch  fosfat  kislota  hisoblanadi.  AUF  kislotasi 
molekulasining tarkibida azotli  asos (adenin),  qand (riboza) va fos- 
for  kislotasi  (fosfor  kislotasining  uch  q o ld ig i)  bor.
Adenozin uch fosfataza fermenti ta ’sirida AUF kislotasi moleku- 
lasidagi  kislorod  va  fosfor  orasidagi  b o g ia r   uziladi  va  bir  (ayrim 
hollarda  ikki)  molekula  suv  bilan  birikadi.  Bu jarayon  bir  (ayrim 
hollarda ikki) molekula fosfor kislotasining ajralishi  bilan birga ba­
jariladi.  AUF  kislotasi  molekulasidagi  har  ikki  oxirgi  fosfatli  gu- 
ruhlam i  ajralishi  katta  miqdorda  energiya  ajralishi  bilan  kechadi.
Buning  natijasida AUF  kislotasi  molekulasidagi  ikki  oxirgi  fos­
fatli  b o g ia r  energiyaga  boy  b o g ia r  yoki  makroergik  b o g ia r   deb 
nom oldi.  M akroergik fosfatli b o g ia r tufayli tirik hujayra energiya 
saqlashni  qulay  shakliga  ega  b o ia d i,  zarur paytda  esa bu  energiya 
juda  tez  ajraladi  va  organizmning  hayot  faoliyati  uchun  foydala- 
niladi.