Fiziologiyasi va gigiyenasi


Ovqatning  sifat m iqdori va  biologik qiym atining ahamiyati



Download 12,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet338/390
Sana31.12.2021
Hajmi12,82 Mb.
#245684
1   ...   334   335   336   337   338   339   340   341   ...   390
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.) (4)

Ovqatning  sifat m iqdori va  biologik qiym atining ahamiyati. 
Bolalar va o'sm irlarning ovqatlanishini tashkil qilishda har tomon- 
lama  muvozanatlashtirilgan  ratsion  tuzishning  amaliy  ahamiya-
www.ziyouz.com kutubxonasi


ti  katta.  M uvozanatlashtirilgan  ovqat  ratsioni  tuzishning  4  asosiy 
tamoyili  mavjud:
1.  Shaxs  -   individning  bir  kecha-kuriduzlik  ratsioni  tarkibidagi 
umumiy  kaloriya  bilan  uning  organizmida  sarflanadigan  energiya 
miqdorlari  bir-biriga  muvofiq  kelishi  kerak.
2.  Ratsiondagi  organik moddalarning  miqdori  hech  bo'lm agani- 
da,  minimal  (eng  kam)  darajadagi  ehtiyojga  mos kelishi zarur.
3.  Ratsion  tarkibidagi  dormondoriiar.  makro  va  mikroelem ent- 
larning  tuzlarini  miqdori  minimal  talab  darajasida  bo'lishi  zarur.
4.  Ratsionning  organik  moddalarsiz  qismi;  vitaminlar,  tuzlar  va 
mikroelem entlarning miqdori toksinli darajadan past bo'lishi, y a’ni 
iste'm ol  qilingan tuzlar  bola  organizmiga  salbiy  ta ’sir  ko'rsatm as- 
ligi  kerak.
Ovqatlanishda  foydalaniladigan  taomlarning  barcha  to ’yimli 
m oddalar bilan muvozanatlashtirilishi,  bolalar va o'sm irlarni  oziq- 
lantirishda  ortiqcha  muammolarni  keltirib  chiqarmaydi.  Chunki, 
bolalar  va  o ’smirlarni  ovqatlantirishda  ovqatning  tarkibiga  kiruv- 
chi  almashtirib  b oim ay d ig an   oziq  moddalariga  asosiy  e ’tibor  be- 
riladi,  ular organizmning o ’zida sintez qilinmaydi va  unga iste'm ol 
qilingan  taom lar  tarkibida  zarur  miqdorda  kirishi  lozim.  Sog'iom  
odam uchun ratsionda oqsillar.  v og’lar va uglevodlarning eng maq- 
bul  nisbati  1  :  1  :  4  ga  yaqin  nisbat  hisoblanadi.  Ovqat  ratsionini 
belgilashda  oqsillar  bir  kecha-kunduzlik  kaloriyalilikning  15  %  ni 
tashkil  qilishi  kerak  bo’ladigan  b o ’lsa,  uning  yarmini  hayvon­
lar  oqsillari,  y o g 'lar  30  %  ni  va  uglevodlar  55  %  ni  tashkil  qilishi 
kerak.  Kichik  maktab  yoshidagi  bolalar  uchun  1 : 1 : 6 ,   ilk  go'dak 
yoshidagi  bolalar  uchun  1 : 2 : 3   nisbat tadqiqotlar va tekshirishlar- 
da  ijobiy  yechimini  topgan  nisbat  hisoblanadi.
Oziq  moddalarning  tavsiya  etilgan  nisbati  biroz  o ’zgartirilgan- 
da jiddiy  buzilish  yuz  bermaydi.  Yog’lar  va  uglevodlar  kaloriyasi 
jihatidan  bir-birining  o ’rnini  bosishi  mumkin.
Ovqatning  tarkibidagi  umumiy  kaloriya  sarflangan  energiya 
miqdoriga mos  kelmagan  taqdirda  tananing  vazni  kamayib  boradi, 
turli  kasalliklarga  chidamliligi,  ish  qobilivati  pasayadi  voki  odam 
semirib ketadi,  natijada ovqat hazm  qilish  a'zolari, jigar,  m e'daosti
www.ziyouz.com kutubxonasi


bezi  kasalliklari  paydo  bo'ladi,  yurak  muskuli  zaiflashadi  aterosk- 
leroz  kuzatiladi.  Semiz  odamlar  normal  odamlarga  qaraganda
5-12  yil  kam  umr  k o ‘rishi  aniqlangan.  Oziq  m oddalar  nisbati  bu- 
zilganda ham  organizmdagi  almashiniuv jarayonlari  izdan  chiqadi. 
Yoshlikda  vetaiii  (to'yib)  ovqatlanmaslik  o'sishdan,  jism oniy  va 
ruhiv  rivojlanishdan  orqada  qolishga  sabab  bo'ladi.
Kaloriyalilikni  energiya  sarfi  bilan  muvofiqlashtirish  uchun 
iste’mol qilinayotgantaom lartarkibidagi mavjud  umumiy energiya 
aniqlanishi  zarur.  Insoniyat  iste'm olida  foydalanilayotgan  barcha 
oziq-ovqat  mahsulotlari  kaloriyasi  jihatidan  4  guruhga  b o ’linadi:
1)  kaloriyasi  eng yuqori -  400  dan 900 klcal  gacha bo'lgan mah­
sulotlar;
2)  kaloriyasi  yuqori  mahsulotlar -  250 dan 400 kkal  gacha;
3)  o'rtacha kaloriyali  mahsulotlar -   100 dan  250  kkal  gacha;
4)  kam  kaloriyali  mahsulotlar -   100 kkal  gacha.

Download 12,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   334   335   336   337   338   339   340   341   ...   390




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish