Fiziologiyasi va gigiyenasi

Bioelektrik hodisalar. 
Q o 'z g ’alishni yuzaga kelishi va uning 
tarqalishi bioelektr hodisalar deb ataluvchi tirik to'qim alardagi 
elektr zaryadlarining o'zgarishiga bog'liq bo'ladi.
Hujayraning tashqi yuzasi bilan uning sitoplazmasi orasida, 
y a'ni hujayra membranasining har ikki tomonida tinchlik holatida 
potensiallar farqi hosil b o ia d i (60-90 mV yaqin). hujayra yuzasi 
sitoplazmaga nisbatan musbat zaryadlangan bo'ladi. Potensiallar- 
ning bu farqni tinchlik potensiali yoki membranalar potensiali de- 
yiladi. M embranalar potensialining o lc h a m i turli to'qim alarning 
hujay ralari uchun turlichadir. U qancha katta bo'lsa. hujayraning 
funksional ixtisoslashuvi shuncha yuqori bo'ladi. U nerv va m us­
kul to'qim alarning hujayralari uchun - 80 = 90 mV ni. epitelial 
to'qim alar uchun - 18-20 mV ni tashkil etadi.
Potensiallarning bunday farqining hosil b o iish ig a hujayra 
membranasining tanlab o'tkazuvchanlik xususiyati sabab bo'ladi. 
Shuning hisobiga hujayra ichidagi sitoplazmada kaliy ionlari 3 0 - 
50 barobar k o ‘p b o ls a . natriy ionlari 8-10 martaga va xlor ionlari 
80 m artaga hujayra yuzasidagidan kam bo'ladi. Tinchlik holatida 
hujayra membranasi kaliy ionlari uchun natriy ionlariga nisbatan 
juda o ik azu v ch an bo'ladi va kaliy ionlari membranadagi teshik- 
chalar orqali uning yuzasiga chiqadi.
M usbat zaryadlangan kaliy ionlarining sitoplazm adan hujayra 
yuzasiga diffuziyalanishi m em brananing tashqi yuzasiga musbat 
zaryadlarning o'tishiga sabab bo'ladi.
Shunday qilib. tinchlik paytida hujayraning yuzasi o 'zida musbat 
zaryadlarni olib yursa. membrananing ichki yuzasi amalda mem- 
brana orqali o'tm avdigan xlor ionlari. am inokislotalar va boshqa 
organik ionlar hisobiga manfiy zaryadlanib qoladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Agar nerv yoki muskul tolasining m a'lum qismini yetarlicha 
kuchli qo 'zg'atuvchi bilan ta'sirlasak, bu qismda membrana poten- 
siallarini tez o'zgaruvchan shaklda namoyon bo'luvchi q o 'zg 'alish
yuzaga keladi va bu