Fiziologiya odam anatomiyasi asoslari bilan


Nafas olishni boshqarish mexanizmlari



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/115
Sana13.05.2022
Hajmi4,73 Mb.
#602931
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   115
Bog'liq
fayl 1605 20210825

Nafas olishni boshqarish mexanizmlari.
Nafas 
olishni 
ta’minlovchi 
mushaklarning qisqarishini markaziy nafas olish mexanizmi bajaradi. Nafas olishni 
boshqaruvchi apparatning ajralmas zvenosi sifatida xemoretseptorli va 
mexanoretseptorli tizimlar ham ishtirok etadi. Uzunchoq miyada bir necha guruh 
nafas olish neyronlari joylashgan bo‘lib, ularning impulslarni yuzaga chiqarish 
faolligi nafas bosqichlariga bog‘liq holda o‘zgaradi. Nafas olinganda impulsni 
yuzaga chiqarish faolligi ortadigan inspirator neyronlar va bu faollik nafas 
chiqarilganda oshadigan ekspirator neyronlar tafovut qilinadi. Bundan tashqari, 
nafas bosqichlari almashganda (nafas olish to‘xtab, nafas chiqarish boshlanganda 
yoki nafas chiqarish to‘xtab, nafas olish boshlanganda) qo‘zg‘aladigan neyronlar 
ham bor. Nafas neyronlarining deyarli hammasi ikkita yadrolar guruhida 
joylashgan bo‘lib, ular uzunchoq miyaning dorsal va ventral yadrolaridir. 
Yadrolarning dorsal guruhini tashqil qiluvchi neyronlarning ko‘p qismi inspirator 
neyronlardir. Ularning aksonlari diafragma asabni hosil qiluvchi motoneyronlarda 
tugaydi (orqa miyaning bo‘yin segmentlarida). Yadrolarning ventral guruhidagi 
nafas neyronlari, inspirator va ekspirator neyronlar, asosan orqa miyaning ko‘krak 
va bel segmentlaridagi qovurg‘alararo va qorin mushaklari faoliyatini 
boshqaruvchi motoneyronlarga bog‘liq. Varoliyev ko‘prigida ham nafasni 


91 
boshqarishda ishtirok qiladigan neyronlar bor. Bu neyronlar yig‘indisi 
pnevmotaksik markaz deb ataladi. Bu markazning vazifasi, nafas bosqichlari 
almashinishini ta’minlashdan iborat bo‘lib, uning shikastlanishi nafas olishni juda 
cho‘zib yuboradi va nafas juda ham chuqurlashadi. 
 Mavzuni o‘zlashtirilishini tekshirish uchun savollar:
1.
Nafas a’zolari faoliyatini tushuntiring? 
2.
Nafas olish tizimi a’zolarining anatomiyasini tushuntiring? 
3.
Havo yo‘llari bu…? 
4.
Plevra bu...? 
5.
Nafas olishda ishtirok etuvchi muskullarini tushuntiring? 
6.
Nafas harakatlarini tushuntiring? 
7.
O‘pkalarning nafas hajmlarini tushuntiring? 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   115




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish