“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
236
киришмалар кластер ҳолатида бўлиши эксперментал исбот қилинган ва шу сабабли катта
латерал ютиш юзасига эга, ҳамда заряд ташувчиларнинг яшаш даври ҳам катта. [6] ишда
аниқланган магнит майдони таъсирида заряд ташувчилар яшаш даврининг ортиши киришмалар
кластери ҳолатининг магнит майдони таъсирида ўзгариши туфайли дейиш мумкин. Демак ярим
ўтказгичларда киришма кластерлари орасидаги кластерлараро ва кластер ичидаги киришмалар
орсидаги ички алмашинув таъсирлашувлари ўзгариши туфайли яшаш даврининг ҳамда,
латерал ютиш юзасининг магнит майдони таъсирида ортиши ҳисобига қуёш
фотоэлементларинг фойдали иш коэффициентини ошириш мумкин деб ҳисоблаймиз.
Адабиётлар
1. V.A. Makara, L.P. Steblenko, A.M. Kuryliuk, et al., Functional
Mater. 16 No3, 237 (2009).
2. Б.А.Арзонзон, А.Н.Драченко, В.В. Рыльков, Ж. Леотин. Влияние сильных магнитных
полей на фотоотклтк Si:B-стркутур с блокированной проводимостью по примесной зоне.
ФТП, 2006, том 40, вып.7.
3. R.V. Zaitsev. Journal of nano- and electronic physics. Vol. 7 No 2, 02024(4pp) (2015).
4. Бахадырханов М.К., Аюпов К.С., Мавлонов Г.Х., Исамов С.Б. ФТП. 2010. Т. 44. № 9. С.
1181–1184.
5. О.К. Кувандиков, Ж.Т. Рузимуродов. Материалы IV Международной конференции
«Актуальные проблемы молекулярной спектроскопии конденсированных сред». –2013. Май
29-31. Самарканд, –C.117-118. 80%
6. Isidoro Martinez, Juan Pedro Cascales, Antonio Lara, Pablo Andres, and Farkhad G. Aliev. AIP
Advances 5, 117207 (2015); https://doi.org/10.1063/1.4935441
POLIMERLI ERITMALARNING XARAKTERISTIK YOPISHQOQLIGINI O’RGANISH
HAQIDA MULOHAZALAR
U.B.Jo’rayev, S.Usmanov, Sh.Begmuratov
Ma’lumki, har qanday eritmaning xossalari sof erituvchinikidan farq qiladi. Anashu farqni
o’rganib erituvchida eritilgan modda xossalari haqida fikr yuritish mumkin. Xuddi shuningdek
suyultirilgan, kichik konsentratsiyali polimerli eritmalarning xossalari ham sof erituvchining
xossalaridan farq qiladi. Bunday eritmalarning yopishqoqligini o’rganib, eritilgan polimer
makromolekulasining massasini, o’lchamlarini, aniqlash mumkin va makromolekula formasi, shakli
to’g’risida ham informatsiya olish mumkin [1-2]. Polimerli eritmalarning yopishqoqligini o’rganib,
eritilgan polimerlar xossasi to’g’risida xulosa chiqarishning qulay tomonlarini sanab o’tish mumkin.
Bu birinchidan tajriba o’tkazish nuqtayi nazaridan asbob uskunalarning nisbatan soddaligi ya’ni oddiy
viskozimetr deb ataluvchi qurulmalarda o’lchanish bo’lsa, ikkinchi tomondan eritmalar
yopishqoqligini aniqlashning nazariy jihatdan yaxshi o’rganganligi bilan asoslanadi.
Umuman aytganda suyuqlik va eritmalarda ichki ishqalanish ya’ni yopishqoqligi suyuqlik
qatlamlari bir-biriga nisbatan farqli tezlik bilan harakat qilganda ya’ni qatlamlar orasida tezlik
gradienti (
𝑑𝑣
𝑑𝑦
) mavjud bo’lganda ro’y beradi. Suyuqlik qatlamlari orasida malekulalararo ta’sir qancha
katta bo’lsa
𝑑𝑣
𝑑𝑦
gradient mavjud bo’lishi uchun shuncha katta kuchlanish
𝜏
𝜂
=
𝑑𝐹
𝑑𝑆
qo’yish lozim
bo’ladi.
𝜏
𝜂
= 𝜂(
𝑑𝑣
𝑑𝑦
)
(1)
Bu formuladagi proporsiolallik koeffisenti η ga suyuqlik yoki eritmaning yopishqoqlik
koeffisenti deyiladi. Suyuqlik oqimi barqaror bo’lishi uchun ma’lum bir energiya
𝐸 = 𝜂(
𝑑𝑣
𝑑𝑦
)
2
talab
qilinadi. Agar yopishqoqligi
𝜂
0
bo’lgan sof suyuqlikda biror modda eritilib uning zarrasi ham oqimda
Do'stlaringiz bilan baham: |