«fizika va kimyo» kafedrasi hayvonlar biokimyosi



Download 1,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/80
Sana20.06.2022
Hajmi1,96 Mb.
#680861
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   80
Bog'liq
hayvonlar biokimyosi (1)

3-Mashg’ulot 
 
 OQSIL VA AMINOKISLOTALARGA XOS RANGLI REAKSIYALAR. 
OQSILLARNI CHO’KTIRISH REAKSIYALARI 
 
Oqsil- tirik organizmlarning eng muhim tarkibiy qismini tashkil etadi. 
Oqsil yuqori molekulali kolloid birikma bo‘lib, aminokislotalardan tashkil topgan. 
Ular gidrolizlanganda aminokislotalargacha parchalanadi. Oqsil tarkibidagi 
aminokislotalar o‘zaro peptid bog‘lari orqali birikadi. Ayrim aminokislotalar bir-
biridan tarkibidagi turli-tuman funksional guruhlari bilan farqlanadi. Bu guruhlarga 
xos rangli reaksiyalar yordamida oqsillar, biologik suyuqliklar va aralashmalar 
tarkibidagi aminokislotalarni aniqlash mumkin. Oqsil va aminokislotalarning sifat 
va miqdor jihatdan aniqlashda qo‘llaniladigan rangli reaksiyalar ikki guruhga 
bo‘linib o‘rganiladi: birinchi guruhga oqsil tarkibidagi har xil kimyoviy bog‘lar 
bilan hosil qilinadigan rangli reaksiyalar (biuret reaksiyasi), ikkinchi guruhga esa 
aminokislotalarning funktsional guruhlari bilan hosil qilinadigan rangli reaksiyalar 
kiradi. Oqsillar tarkibiga kiruvchi eng muhim aminokislotalar: 
Monoaminomonokarbon aminokislotalar 

Glitsin 
H
2
N-CH
2
-COOH 
aminoasetat kislota 
(almashadigan) 

Alanin 
CH

׀ 
H
2
N-CH-COOH 
α
-aminopropionat kislota 
(almashadigan) 

Serin 
CH
2
OH 
׀ 
H
2
N- CH-COOH 
α
-amino-
β
-oksipropionat 
kislota (almashadigan) 

Treanin 
CH

׀ 
CHOH 
׀ 
H
2
N-CH-COOH 
α
-amino-
β
-oksimetil-
propionat kislota (zaruriy) 

Valin 
H
3
C CH
3
CH 
׀ 
H
2
N-CH-COOH 
α
-aminoizovalerian kislota 
(zaruriy) 

Leysin 
H
3
C CH

CH 
׀ 
CH

׀ 
H
2
N-CH-COOH 
γ
-aminoizokapronat kilota 
(zaruriy) 



Izoleysin 
CH

׀ 
CH

׀ 
H-C-CH

׀ 
H
2
N-CH-COOH 
α
-amino-
β
-metilvalerian 
kislota (zaruriy) 

Sistein 
CH
2
SH 
׀ 
H
2
N-CH-COOH 
α
-amino-
β
-
merkapopropionat kislota 
(almashadigan) 

Sistin 
CH
2
- S - S - CH

׀ ׀ 
H
2
N-CH-COOH H
2
N-CH-
COOH 
α
-ditio-
β
-aminopropionat 
kislota (almashadigan) 
10 
Metionin 
CH
2
-S-CH

׀ 
CH

׀ 
H
2
N-CH-COOH 
α
-amino-
β
-metiltiomoy 
kislota (zaruriy) 
11 
Aspartat 
kislota 
COOH 
׀ 
CH

׀ 
H
2
N-CH-COOH 
dikarbon (almashadigan) 
12 
Glutamat 
kislota 
COOH 
׀ 
CH

׀ 
CH

׀ 
H
2
N-CH-COOH 
dikarbon (almashadigan) 
13 
Lizin 
NH

׀
(CH
2
)

׀ 
H
2
N-CH-COOH 
diamino (zaruriy) 
14 Arginin 
NH

׀ 
C=NH 
׀ 
NH
׀ 
(CH
2
)

diamino (zaruriy) 


׀ 
H
2
N-CH-COOH 
 
Siklik (halqali aminokislotalar) 
 
15 
׀ 
CH

׀ 
H
2
N-CH- COOH
Fenilalanin 
α
-amino-
β
-
fenilpropionat kislota 
(zaruriy) 
16 
׀
CH

׀ 
H
2
N-CH- COOH
Tirozin 
α
-amino-
β
-
paraoksifenilpropi-
onat kislota 
(almashadigan) 
17 
CH
2
-CH-COOH 
׀ 
NH

Triptofan 
α
-amino-
β
-3-
indolpropionat kis- 
lota (zaruriy) 
18 
HC = C - CH

- CH - COOH 
׀ ׀
N NH NH

\\ / 
CH
Gistidin
α
-amino-
imidizolilpropionat 
kislota (zaruriy) 
Iminokislotalar 
 
19 
H
2
S - CH

׀ ׀ 
H
2
C CH-COOH 
\ / 
NH 
Prolin 
pirrolidin 
α
-
karbon kislota 
(almashadigan) 
20 
HO-CH - CH

׀ ׀ 
H
2
C CH-COOH 
\ / 
NH 
Oksiprolin 
oksipirrolidin-
α
-karbon 
kislota 
(almashadigan) 


16-
 tajriba
.
Biuret reaksiyasi 
Ishqoriy sharoitda oqsil eritmalari mis sulfat ionlari ishtirokida pushti- 
binafsha yoki ko‘k- binafsha rang beradi. Bu rang oqsil molekulasi tarkibidagi 
peptid bog‘lar bilan mis ionlari hosil qilgan kompleksga xosdir. Biuret reaksiyasini 
oqsillardan tashqari turli-tuman peptidlar, polipeptidlar ham beradi. Bu reaksiyani 
mochevinaning hosilasi bo‘lmish biuret ham beradi. Reaksiyaning nomi ham 
ana shu biuret nomi bilan ataladi. 
Biuret kompleksining rangi eritmadagi mis ionlarining miqdori bilan 
belgilanadi. Agar mis sulfat eritmasi ko‘proq qo‘shilsa, ko‘k rang kamroq 
qo‘shilsa pushti rang ustunlik qiladi. 
Mochivina Biurit 
Kerakli asboblar:
Shtativ, probirka, pipetka,kolba, spirt lampasi.
 
Reaktivlar
: tuxum oqsilining eritmasi, chigit oqsili eritmasi, 30% li natriy 
gidroksid eritmasi, 2% li mis sulfat eritmasi va mochevina. 
Ishning borishi:
.
Ikkita probirka olib, birinchisiga 1 ml tuxum oqsilidan, 
ikkinchisiga 1 ml chigit oqsilidan quyiladi. Har ikkala probirkaga 30% li natriy 
gidrooksid eritmasidan baravar hajmda qo‘shiladi. Probirkalarga 4-5 tomchi 2% li 
mis sulfat eritmasidan tomizilsa pushti binafsha yoki ko‘k binafsha rang hosil 
bo‘ladi. 
Ishni mochevina bilan ham takrorlash mumkin. Buning uchun probirkaga 
ozgina mochevina kristallaridan solib, qizdiriladi. Mochevina avval eriydi, so‘ng 
qota boshlaydi. Shu vaqtda qizdirish to‘xtatiladi. Probirka sovigach, unga 1 ml 
30% li natriy gidrooksid eritmasidan qo‘shiladi, uning ustiga 4-5 tomchi 2% li mis 
sulfat eritmasidan solinsa, probirkada binafsha rang hosil bo‘ladi. 
Laboratoriya mavzusi bo‘yicha quydagi B/BX/B jadvalini to‘ldiring. 

BX 

 
17- tajriba. Ksantoprotein reaksiyasi. 
Kerakli asboblar:
Shtativ, probirka, pipetka,kolba, spirt lampasi.
 


Reaktivlar
:
tuxum oqsili eritmasi, chigit oqsili eritmasi, 1% li jelatina 
eritmasi, 40% li natriy gidroksid eritmasi, konsentrlangan nitrat kislota va 
konsentrlangan ammiak. 
Ko‘pchilik oqsil eritmalari konsentrlangan nitrat kislota bilan reaksiyaga 
kirishib, sariq yoki to‘q sariq (zarg‘aldoq) rang beradi. Bu reaksiya oqsil 
molekulasidagi 
aromatik 
(halqali) 
aminokislotalar 
(fenilalinin, 
tirozin, 
triptofanlar)ga xos bo‘lib, ular nitrat kislota bilan o‘zaro reaksiyaga kirishib, sariq 
rangli nitrobirikmalarni hosil qiladi: 
a)
Finilalanin uchun sifat reaksiya: 
b)
Tirozin uchun sifat reaksiya: 
Bu reaksiya tarkibida aromatik aminokislota tutuvchi barcha oqsillarga 
xosdir. Jelatina oqsili tarkibida aromatik aminokislotalar bo‘lmaganligi sababli u 
ksantoprotein reaksiyasiga kirishmaydi.

Download 1,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   80




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish