«физика ва астрономия тарихи» ЎҚув фани бўйича таълим технологияси

Визуал материаллар


1-илова
Ўқув материаллари


Коперник биринчи бўлиб астрономиянинг минг йиллик тараққиётига уйғониш даври намаёндаси сифатида кўз ташлади. Жасур ўзига ишонган, мағрур ижодкор, новатор сифатида, Коперникдан олдин ўтганлар геосентрик принципдан юз ўгиришга иродаси дош бермади ва Птоломей системасининг майда деталларини такомиллаштиришга ёки қадимлийроқ бўлган гомоцентрик сфералар схемасига мурожаат этишга ҳаракат қилар эди. Коперник бундан минг йиллик концерватив астрономик алоқани узишга мувофиқ бўлди. Қадимги авторитетлар олдига тиз чўкиш кайфиятидан қутулишига мувофиқ бўлди. У ишни бирлик ва астрономик билимни тартибланиши ғояси билан банд эди. Табиатда соддалик ва гармонияни ахтарди. Ҳар хил ходисаларни ягона муҳитига йўл излади. Бундай уринишлар натижасида Оламнинг гелиоцентрик системаси келиб чиқди.
1505-1507 йиллар орасида Коперник ўзининг “кичик тавсифномасида” гелиоцентрик астрономиянинг принципиал асосларини келтирди. Астрономик маълумотларни назорат, қайта ишланиши 1530 йилга келиб якунланди. Лекин фақат 1548 йили “Осмон сфераларининг айланиши ҳақида" китоби нашрдан чиқди. Бу асар инсон тафаккурининг тарихида энг буюк ютуқ бўлди. Бу китобда Қуёш, Ой, 5 та сайёра ва юлдузларни кўринувчи мураккаб ҳаракатини математик назарияси келтирилган эди ва шу нарса асосида юлдузларнинг катталиклари тузилди.
Оламнинг марказига Коперник Қуёшни жойлаштирди, унинг атрофида Сайёралар ҳаракатланади ва уларнинг ичида “қўзғалувчан юлдуз” қаторига киритилган ўзининг табиий йўлдошига эга Ер бўлди. Сайёралар схемасидан ниҳоятда улкан масофаларда юлдузлар сфераси жойлашган. Унинг бу сферанинг жуда катта узоқлиги гелиоцентрик принципга асосланган эди; фвқат шу каб
и асосланган хулоса негизида “қўзғалувчан” юлдузларни параллакслари йўқ деган фикрга келди.
Коперник системаси Птоломей системасига нисбатан аниқроқ ва соддароқ эди, ва уни ўша заҳотиёқ амалий эҳтиёжларга тадбиқ эта бошлашди. Унинг асосида “Пруссия жадваллари” тузилди, Тропик йил узунлигини аниқлаштиришди ва 1582 йилга келиб илгаридан етилиб қолган муаммо-ка

Вақти – 2 соат	Талабалар сони: 50-60 нафар
Ўқув машғулотининг шакли	Ахборот, визуал маъруза
Маъруза машғулотининг режаси	1.Абсолют қаттиқ жисм 2. қаттиқ жисм координаталари 3. Эйлер бурчаклари 4.қаттиқ жисм кинематикаси 5.Тензорлар ҳақида 6.Энергия ваимпульс тензори 7. қаттиқ жисмнинг импульс моменти 8.Қаттиқ жисмнинг ҳаракат тенгламаси 9 Эйлер тенгламаси
. Ўқув машғулотининг мақсади: қаттиқ жисмлар механикаси тўғрисидаги билимларни ҳамда тўлиқ тасаввурни шакллантириш
Педагогик вазифалар: - Маърузада қаттиқ жисмлар кинематикаси ва динамикаси классик механика тушунчалари нуқтаи назаридан қаралади. Қаттиқ жисмнинг аниқ ҳаракат тенгламалари келтирилиб чиқарилади. -Эйлер бурчаклари ҳақида маълумот берилади -қаттиқ жисмлар кинематикаси қаралади. Бурчак тезлик ҳақида тухталинади -Тензорлар математикаси тушунтирилади -энергия ва инерция тензорлари ифодалари келтирилади -импульс моменти , ҳаракат тенгламаси ва Эйлер тенгламалари ҳақида маълумот берилади.	Ўқув фаолиятининг натижалари: Талаба: -қаттиқ жисм таърифи ва унинг тушунчалари ва қаттиқ жисмнинг тенгламаларини ўрганади. -Эйлер бурчаклари билан танишади ва ўзлаштиради. - тензорлар математикаси билан танишади ва ўзлаштираи -тензорлар математикаси тилида инерция ва энергияни ёзишни ўрганади -қаттиқ жисм учун импульс моменти, ҳаракат тенгламасини кўринишиниэгаллайди -Эйлер тенгламалари ҳақида тасаввурга эга бўлади
Ўқитиш услуби ва техникаси	Маъруза, муаммоли ҳолатларни ечиш, график органайзер: кластер, концептуал жадвал.
Ўқитиш воситалари	Проектор, тарқатма материал, график органайзерлар, доска,бўр
Ўқитиш шакли	Индивидуал, фронтал, умумжамоа ва жуфтликда ишлаш .
Ўқитиш шарт-шароити	Проектор ва компьютер билан таъминланган аудитория