«физика ва астрономия тарихи» ЎҚув фани бўйича таълим технологияси

Майкел Фарадей (1791-1879). М.Фарадей 22 сентябрь 1791 йил Лондонда темирчи оиласида туғилди. Ўз билимини ўзи ўқиб олган билимлари асосида физика ва химия билан шуғулланган. Бу жуда яхши лекция ўқир эди. Унинг биринчи ишлари химоядан ўтди, ҳатто Д.И. Менделеев ҳам ўзининг химия асослари китобида буни таькидлаб ўтади. Электромагнит айнанишни Вавилсон айтган эди. Бу ғояни Фарадей, амалга оширди. 1821 йили магнит майдони билан электр майдонининг ўзаро таъсири натижасида биринчи бўлиб электродвигатель яратилди. У ўзининг «Электр бўйича экспериментал изланишлар» асарини 1831 йили чоп этган. Ушбу китобда қуйидаги бўлимлар бор эди:
1.электр токи индукцияси;
2.электр ва магнитнинг ҳосил бўлиши;
3.материянинг электр кўриниши.
Фapадей ҳалқаси биринчи трансформаторга асос бўлган эди. Джемс Клерк, Максвелл Шотландняда 13 июнь 1833 йилда туғилган. Унинг отаси ўта' маданиятли, ижодкор ва саёҳатчи эди. Отаси уни астрономияга қизиқишни осмон жисмларини кузатишни ўргатди. Биринчи марта геометрияга қизикди. !847 йили Эдинбург қироллик жамияти академиясида «Эластик жисмлар мувозанати» темасида доклад қилиб эластик жисмлар назариясини яратди. Максвеллни қилган ишлари acоcaн Фарадей ишларини такомиллаштириб, электромагнит майдон назариясини яратишидир. У ҳар томонлама мукаммал олим эди. У ҳам иазариячи, экспрементотор ва техник эди. Максвелл 1879 йил 5 ноябрда рак касалидан вафот этди.

3-илова

4-илова






5-мавзу. Потенциал ва нопотенциал кучлар


5.1. Маъруза машғулотининг ўқитиш технологияси

Вақти – 2 соат	Талабалар сони: 50-60 нафар
Ўқув машғулотининг шакли	Ахборот, визуал маъруза, “Инсерт”, “Венна” диаграммаси техникасини қўллаган ҳолда.
Маъруза машғулотининг режаси	1. Потенциал ва нопотенциал кучлар 2.Потенциал кучлар учун Лагранж тенгламалари. 3.Диссипатив кучлар учун Лагранж тенгламалари. 4.Идеал стационар боғланишли голоном системалар учун Лагранж тенгламалари 5.Умумлашган кучлар учун Лагранж тенгламалари. 6.Лагранж функцияси ва энергия 7 Умумлашган координаталарда кинетик энергия учун Лагранж функцияси
. Ўқув машғулотининг мақсади: Ушбу мавзуда стационар ва ностационар потенциал кучлар учун Лагранж функцияси ва Лагранж тенгламалари ҳақида сўз боради. Шунингдек Декарт координаталаридан умумлашган координаталарга ўтишда Лагранж функцияси ва Лагранж тенгламаларини кўринишлари келтирилади а энергия умумлашган координаталарда берилади ва изоҳланади. Тўла энергия умумлашган координаталарда берилади ва изоҳланади. Тўла энергия умумлашган координаталарда берилади ва изоҳланади.
Педагогик вазифалар: -Стационар ва ностационар потенциал кучлар учун Лагранж функцияси ва Лагранж тенгламалари ҳақида маъруза ўқилади - Декарт координаталаридан умумлашган координаталарга ўтишда Лагранж функцияси ва Лагранж тенгламаларини кўринишлари берилади - Тўла энергия умумлашган координаталарда берилади ва изоҳланади. - Диссипатив кучлар учун Лагранж тенгламаларини кўринишлари келтирилади -умумлашган координаталарда кинетик энергия учун Лагранж функцияси берилади	Ўқув фаолиятининг натижалари: Талаба: - Классик физиканинг асосий тушунчалари-потенциал кучлар- нопотенциал ва потенциал кучлар билан танишади; - Декарт координаталаридан умумлашган координаталарга ўтишда Лагранж функцияси ва Лагранж тенгламаларини ифодаланишини ўрганади; - Тўла энергия умумлашган координаталарда қандай ёзилиши ва унинг таҳлили билан танишади; - Диссипатив кучлар учун Лагранж тенгламаларини қандай ифодаланиши билан танишади; - кинетик энергия учун Лагранж функцияси умумлашган координаталарда ифодаланишини ўрганади
Ўқитиш услуби ва техникаси	Мунозарали маъруза, инсерт, ақлий ҳужум, блиц-сўров, кластер, ЎТВ/КТ
Ўқитиш воситалари	Маъруза матнлари, проектор, график органзайзерлар, доска, бўр
Ўқитиш шакли	Фронтал, гуруҳий, жуфтликда ишлаш .
Ўқитиш шарт-шароити	Намунадаги аудитория