Fizika-texnika

12-rasm. Qalqonsimon bez ko`rinishi
Shuni ham ta’kidlab o‘tishimiz kerakki, hozirgi kunda respublikainizda, O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi Yadro fizikasi institutida, yod-125, 131 va kobalt-57 radio izotoplari ishlab chiqarilmoqda va chet ellarga eksport qilinmoqda. Ayniqsa, yod-131 radioizotopi (radiofarmatsevtik preparati) o‘zining yuqori sifatliligi bilan boshqa chet el mahsulotlaridan ajralib turadi. Bundan tashqari, mazkur dargohda tibbiyotda qo‘llaniladigan o‘ndan ortiq radioizotoplar ishlab chiqilmoqda va yangi radioizotoplar ustida ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilmoqda. Institutda radioizotoplar Yadro reaktori va U-150 turdagi siklotronda ishlab chiqiladi.
Hozirgi kunda radionuklidli diagnostika zamonaviy texnologiyalardan biri bo‘lib, u ko‘pchilik kasalliklarni oldindan, hali boshqa usullar bilan aniqlash mumkin bo‘lmagan vaqtda tashxis qo‘yishga imkon beradi.

XULOSA
Yadro fizikasi fani atom yadrosining tuzilishi, xususiyati va unda yuz beradigan jarayonlar haqidagi fandir. Yadro fizikasi sohasida qo‘yilgan birinchi qadam 1896-yilda A. Bekkerel tomonidan radioaktivlik hodisasining kashf etilishi bo`ldi. Ushbu kashfiyotdan keyin radioaktivlik hodisasi bo‘yicha ketma-ket kashfiyotlar qilindi, yangi radioaktiv izotoplar kashf etildi.
Atom yadrosi to‘g‘risida birinchi ma’lumot 1911 -yilda E. Rezerford tomonidan taklif etilgan atomning yadro modelida berildi. Bu modelga asosan atom markazida juda kichik o‘lchamli (~10<sup>-12</sup> sm) musbat zaryadlangan yadro va uning atrofida nisbatan katta masofada (~10<sup>-8</sup> sm) joylashgan elektronlardan iboratdir. Elektronning massasi juda ham kichik bo‘lgani sababli, atomning deyarli butun massasi yadroda to‘plangan bo`ladi. Shunday qilib, «Yadro fizikasi» fani dunyoga kelgan sanani 1911-yil deb aytish mumkin.
Yadro fizikasining keyingi rivojlanishi va uning yutuqlarini turli sohalarga qo‘llash natijasida yangi fan - amaliy yadro fizikasi paydo bo‘ldi. Amaliy yadro fizikasi yadro fizikasining yutuqlarini amalda, ya’ni fan va texnikada, tibbiyotda, sanoatning turli sohalarida qo‘llashdan iborat. Amaliy yadro fizikaning asosiy mohiyati shundaki, yadro fizikasining yutuqlari asosida modda, atrof-muhit obyektlari, texnologik jarayonlarning turli xususiyatlarini nazorat va tadqiq qilish uchun yadro-fizikaviy metodlar, asbob va uskunalar ishlab chiqish, yaratish va qo`llashdan iborat. Hozirgi kunda ushbu fan jadal rivojlanib borayotgan amaliy fanlardan biridir. U bir necha yo‘nalishlarga bo‘linib ketadi. Shularning ichida eng muhimlari aktivatsion tahlil, dozimetriya, nurlanishlaming moddalar bilan o‘zaro ta’siri, yadro energetikasi, yadro tibbiyoti va yadro ekologiyalari hisoblanadi. Bu yo‘nalishlardan tashqari mazkur fan asosida yangi yo‘nalish - yadro texnologiyalari deb nomlangan yo‘nalish ham vujudga keldi. Mazkur kitobda aktivatsion tahlil, dozimetriya va nurlanishlaming moddalar bilan o‘zaro ta’siri yo‘nalishlariga asosiy e’tibor qaratilgan. Berilgan mavzularda yadro tibbiyotiga tegishli bir qator ma’lumot va tushunchalar berib o‘tildi.