“Fizika” ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun Xayrullayev Sardor Shayxiddin o’g’li Qattiq sorbentlarning klassifikasiy va ularning fizik-kimyoviy xossalarini o’rganish mavzusidagi

Na₂SiO₃ + 2HCl = 2NaCl + SiO₂ + H₂O yoki +H₂SO₄
Kremniy ikki oksidi dastlab kolloid eritma shaklida bo’lib, so’ng jelatinsimon quyuqlashadi. Ivib qolgan elastik bo’laklarini oqib turgan suvda yuviladi (NaCl yoki Na₂SO₄dan tozalash uchun). Keyin ularni quritib maydalanadi va qizdiriladi.
Seolitlar – umumiy formulasi:
Me_x E_y O₂
bo’lgan alyumosilikatlar bularda: Me, Sa, Na ba’zan Ve,Sr, K
E, Si yoki Al bo’ladi.
Tabiiy neorganik siolitlarni kamchiligi:

1. 
   Kichik hajmli
   
2. 
   Kam kimyoviy turg’un
   
3. 
   Mexanik chidamligi kuchsiz.
   

(SaNa₂) [Si₂AlO]₂ . 6H₂O
Tabiiy siolitlarga shabazit – stilbit
(NaCa) [Si₂Al₂O₁₆] . 6H₂O
Texnikada seolitlar– asosan gazni quritishda qo’llaniladi. Seolit olish uchun natriy gidroksidi, silikat va natriy alyuminat aralashtirilib, gel tayyorlanadi. 100⁰S – da gel kristallanadi. Olingan kristallik kukunini filrda suv bilan yuviladi. Biriktiruvchi modda bilan aralashtirib – loysimon maxsulotga granula shakli beriladi, 600⁰S da qizdirilgach, sorbent tayyor bo’ladi.
Xemosorbentlar – toza va aralashtirilgan holda, (massiv xemosorbentlar), shuningdek g’ovakli asosga qoplangan holda qo’llaniladi. Birinchi turga natron oxak – Sa va Na– gidrooksidlar aralashmasi, (nordon xususiyatga ega uglerod ikki oksid va vodorod xlorid kabi) gazlarni shimuvchi sorbent sifatida qo’llaniladi. Moddalarni shimilishi zarralarning yuzasidan boshlanib, so’ng ichkarisiga o’tadi. Bunda reaktsiya sekinlashadi, chunki shimilayotgan modda hosil bo’lgan qavatdan o’tishi kerak. Reaktsiya shunchalik sekinlashishi mumkinki, hattoki sorbent eskirgan deb hisoblanish mumkin bo’ladi. Reaktsiya shunchalik sekinlashishi mumkinki, hattoki sorbent eskirgan deb hisoblanish mumkin bo’ladi. Bunday sorbentlarni olish texnologiyasi oddiy: g’ovakli asosni reagentlar eritmasi bilan bo’ktiriladi yoki sepiladi, so’ng erituvchi porlatiladi.