Fizika sohasiga oid innovatsion yangiliklar

5. Marsda namlik bor

• Marsda suyuq suv bor ekan. Qizil sayyorada suv bor-yo‘qligi masalasi o‘n yillar mobaynida astronomlarni qiziqtirib kelar edi. Chunki qayerdaki suv mavjud bo‘lsa, o‘sha yerda hayot mavjud bo‘lishi uchun potensial bor bo‘ladi. Astronomlarning 2020-yilda qilgan eng katta shov-shuvlaridan biriga ko‘ra, Marsda bir emas, naq to‘rtta suyuq suvli ko‘l mavjud emish!
• Bu ko‘llar katta ehtimol bilan sho‘r suvli bo‘lsa kerak. Va ular Marsning janubiy qutb qalpog‘idagi muzlagan karbonat angidrid muz qatlamlari ostida yashirinib yotibdi. Bu ilmiy natija hozircha aniq tasdiqlangani yo‘q va shuning uchun Marsdagi ko‘lga cho‘milgani borgani shoshmay turing.

4. Uyga olib ketish

• 2020-yil fizikada Quyosh sistemasi yili bo‘ldi, deyish mumkin. Bu yili uchta kosmik missiyalar koinotdagi obyektlar tuprog‘i va jinslaridan namuna olib, ularni Yerga yuborishga muvaffaq bo‘ldi.
• Xususan, NASA ishga tushirgan OSIRIS-REx apparati Bennu asteroidiga yetib bordi va undan shu darajada ko‘p material yig‘diki, hatto u namunalarni solish uchun o‘rnatilgan konteynerdan toshib ham ketdi. Yaponiyaning “Xayabusa-2” missiyasi ham Ryugu asteroidiga yetib borib, undan namuna olib Yerga qaytib olib kelishga ham ulgurdi. Xitoyning Chane-5 Oy moduli ham Oyga qo‘nishga va uning tuprog‘idan namuna olib Yerga jo‘natishga muvaffaq bo‘ldi.

3. Ulkan qora tuynuk

• Vaqt va fazo uyg‘unligining mavjlanishidan iborat bo‘lgan gravitatsion to‘lqinlardan foydalangan holda astronomlar tomonidan qora tuynuklarning to‘qnashuvini kuzatilishi, shu paytgacha matbuotda yoritishga arziydigan ko‘lamda emasdi.
• 2020-yilda astronomlar hozirgacha aniqlangan eng katta to‘qnashuv haqida ma’lumot berdi. Unga ko‘ra, massasi bizning Quyosh massasidan 85 karra katta bo‘lgan bir qora tuynuk bilan yana Quyoshdan 66 karra katta massaga ega bo‘lgan boshqa qora tuynukning to‘qnashuvidan bu ikkalasining o‘ta ulkan yangi qora tuynukka birlashuvi sodir bo‘ldi. Natijada massasi Quyoshdan 142 karra katta bo‘lgan yanada katta qora tuynuk vujudga keldi. Quyosh massasiga to‘qqiz barobar keladigan massa miqdori esa sof energiyaga aylanib ketdi.