Fizika I uchinchi ma’ruza

Моддий нуқта ёки жисмга ҳар хил кучлар таъсир этганда, тезланиш қўйилган кучларнинг тенг таъсир этувчи қийматига пропорционалдир.

(1)

Турли жисмларга бир хил куч таъсир этса, уларнинг олган тезланишлари ҳар хил бўлади. Жисмнинг массаси қанча катта бўлса, унинг инертлиги шунча юқори бўлади ва олган тезланиши кичик бўлади.

Турли жисмларга бир хил куч таъсир этса, уларнинг олган тезланишлари ҳар хил бўлади. Жисмнинг массаси қанча катта бўлса, унинг инертлиги шунча юқори бўлади ва олган тезланиши кичик бўлади.

(2)

1 ва 2 ифодалардан фойдаланган ҳолда, куч ва тезланиш вектор катталик эканлигини ҳисобга олиб, қуйидаги ифодани ёзишимиз мумкин:

(3)

3 формула Ньютоннинг иккинчи қонунини математик ифодасидир.

Ньютоннинг иккинчи қонуни фақат инерциал саноқ тизимлари учун ўринлидир.

Ньютоннинг иккинчи қонуни фақат инерциал саноқ тизимлари учун ўринлидир.

«ХБТ» да К пропорционаллик коэффициенти бирга тенг. У ҳолда:

ёки

вектор катталик, тезлик йўналиши бўйича йўналган бўлиб, ҳаракат миқдори – импульс деб аталади.

Моддий нуқта ҳаракат миқдорининг вақт бўйича ҳосиласи жисмга таъсир этувчи кучга тенгдир.

NUYUTONNING UCHINCHI QONUNI

Моддий нуқталарнинг ўзаро таъсири характерини Ньютоннинг учинчи қонуни билан ифодалаш мумкин. Моддий нуқта ёки жисмларнинг бир-бирига таъсири, ўзаро таъсир кучлари характерига эга, бу кучлар модули бўйича тенг бўлиб, бир - бирига қарама - қарши йўналгандир:

Мусбат ва манфий зарядлар билан зарядланган M1 ва M2 массали жисмлар бир-бирига тортишишгандаги ўзаро таъсирни кўриб чиқайлик

Мусбат ва манфий зарядлар билан зарядланган M1 ва M2 массали жисмлар бир-бирига тортишишгандаги ўзаро таъсирни кўриб чиқайлик

F1 ва F2 кучлар таъсирида жисмлар a1 ва a2 тезланишларга эга бўладилар.

F1 ва F2 кучлар таъсирида жисмлар a1 ва a2 тезланишларга эга бўладилар.

Ньютоннинг иккинчи қонунини қуйидагича ёзиш мумкин: