Физика фани ўқув хонаси ва лаборатория хоналарининг жиҳозланиш талаблари ва хавфсизлик техникаси қоидалари. Физика фанини ўқитишда кўргазма ва тажрибаларни ўтказиш методикаси

Ҳажми бир хил бўлган ҳар хил жисмларнинг массаларини ўлчаш.
Ҳажми бир хил бўлган ҳар хил жисмлар: масалан ёғоч, пластмасса, алюминий, темир цилиндирлар. Ўқитувчи ҳажми бир хил бўлган ҳар хил жисмларнинг массаларини ўлчаш учун авволо тарози ва тошларини стол устига тайёрлаб қўяди ҳамда жисмларни тарозида тортиш жараёни бошланади. Шунингдек баъзи жисмларнинг массасини ўқувчилар ўзлари ҳам ўлчаши лозим.
Босим кучи ва босимга оид тажрибалар
Юзаси бир хил оғирлик кучи ҳар хил бўлган жисмларнинг босимлари ҳар хил бўлишини кўрсатиш. Таянч ёки юза кичик бўлганда озгина куч билан ҳам катта босим ҳосил қилиши мумкин. Масалан: кинопкани тахтачага босганимизда тахтачага таъсир этадиган куч босим кучидир. Уй рузғор ишларида ҳам ишлатиладиган буюмларда ҳам кўриш мумкин: пичоқ, қайчи, арра, нина ва бошқалар. Ўқувчига ўқитувчи оддий тажриба орқали босимни орттиришни тушунтири мумкин. Масалан: 1 нафар ўқувчини доскага чиқариб, битта оёғини кўтартириб, босим нимага ортганлигини айтиш лозим.


Юкни юқорига кўтарганда ва горизонтал текисликда силжитганда бажарилган ишни аниқлашга доир тажрибалар
Штативга тахтачани маҳкамлаб диномометр илгагига брусок осилади ва брусокни юқорига текис ҳаракатлантириб, динамометрни кўрсатиши ёзилади. Сўнгра бажарилган ишнинг катталиги қуйидаги формула билан
ҳисобланади: A=F·s
Ўқувчининг зинадан кўтарилиши ҳам қияликдаги бажарилган ишга мисол бўла олади. Аравачага ип боғлаб бирор куч таъсирида силжитамиз.Бу горизонтал текисликда бажарилган ишга доир тажриба бўлади. Турмушда ва техникада механик ишга жуда кўп тажрибалар бор. Буни ўқитувчилар дарс ўтиш жараёнида кўрсатиш мумкин. Ундан ташқари оддий механизмда қия текислик ва уларнинг қўлланилиши ҳақида маълумотларни олади.


Суюқлик ва газларда босимнинг узатилишига доир тажриба.
Суюқлик ва газларда босимнинг узатилиши қуйидаги тажрибалар ёрдамида тушунтириш мумкин. Елим идишнинг юқори қисмидан ҳар 4 см масофада бигиз орқали тешилади. Идишнинг ярмигача сув қуйиб тўнтарамиз ва идишни сиқсак идишдаги сувлар ҳар бир тешикдан бир хил сув оқиб чиқиб, босимнинг идиш тубига бир хил узатилиш тажрибада текширилади. Худди шу тажрибани Паскаль шари орқали бажариш ҳам мумкин.
Суюқлик ва газларда берилган босимнинг фақат куч таъсир қилган йўналишидагина эмас, балки ҳамма йўналишларда узатилиши шу суюқлик ва газлар зарраларининг эркин ҳаракатланишидан келиб чиқади.