Физика фани ўқув хонаси ва лаборатория хоналарининг жиҳозланиш талаблари ва хавфсизлик техникаси қоидалари. Физика фанини ўқитишда кўргазма ва тажрибаларни ўтказиш методикаси

Мавзу: Қаттиқ жисмнинг солиштирма иссиқлик сиғимини аниқлаш
Керакли асбоб ва материаллар: калориметр, термометр, тарози, алюминий цилиндрча.
Ишдан мақсад: жисмларнинг солиштирма иссиқлик сиғимини ўлчашни ўрганиш.
Ишнинг бажарилиш тартиби.
1. Калориметрга уй ҳароратидаги 100-150 г сув қуйинг.
2. Алюминий цилиндрчанинг массасини ўлчанг.
3. Алюминий цилиндрчани ипга боғлаб, қайнаб турган сувга тушириб иситинг. Сўнгра цилиндрчани сувли калориметр ичига туширинг.
4. Алюминий цилиндрчани туширгандан сўнг, калориметр ичидаги сувнинг ҳароратини ўлчанг.
5. Ўлчашдан топилган ҳамма маълумотларни қуйидаги жадвалга ёзинг.

Калориметрдаги сувнинг массаси m1,	Сувнинг бошланғич ҳарорати t1, ^0C	Алюминийнинг массаси m2,	Алюминийнинг бошланғич ҳарорати t2, ^0C	Сув билан Aлюминий-нинг умумий ҳарорати t, ^0C

6. Қуйидаги миқдорларни ҳисоблаб топинг.

а) сувнинг Q₁ гача иситганда ҳаммаси бўлиб, қанча исиб, иссиқлик миқдори олган: с₁-сувнинг солиштирма иссиқлик сиғими.
б) алюминий Q₂ гача совиганда ҳаммаси бўлиб қанча иссиқлик миқдори берган. с₂-алюминийнинг солиштирма иссиқлик сиғими бўлиб, уни аниқлаш керак.
Сувнинг исиши натижасида олган иссиқлик миқдори алюминийнинг совишида берган иссиқлик миқдорига тенг эканлигини билган ҳолда Q₁=Q₂ деб ёзиш мумкин, шунинг учун
c₁m₁(t-t₁)= c₂m₂ (t₂-t₁).
Тажрибада ўлчаб топилган миқдорларнинг сон қийматларини формулага қўйиб, номаълум миқдорни ҳисоблаб топинг.
C₂=с₁m₁(t-t₂) /m₂(t₂-t)
Мавзуга оид топшириқлар
1. 9-синфда бажариладиган лаборатория ишлари сонини ва мавзуларини айтинг.
2. Берилган тарқатма материалдаги кўрсатилган 9- синф лаборатория иши билан танишинг ва таҳлил қилинг. Ўзингиз бу лаборатория ишини мактабда қайси усул билан бажарасиз?
3. 9-синфда қайси лаборатория иши бажарилиши ўқувчиларда қийинчилик туғдиради? Қийинчилиги нимадан иборат?
4.9-синфда қанча намойиш (кўргазма) тажрибалар дастурда кўрсатилаган? Қанчасини сиз дарсларингизда бажарасиз? Бажарган намойиш тажрибаларни номини айтинг.