Fizika fakulteti fizika kafedrasi

V.3.2-rasm. Yod bilan legirlangan paxta tolasining volt-amper xarakte-ristikalari (T q 300K)

Download 4,09 Mb. bet 11/78 Sana 21.04.2022 Hajmi 4,09 Mb. #571245

Bog'liq
2 5194986033703293314

Bu sahifa navigatsiya:

• 17-ma’ruza Polimerlarning suyuq kristall hollari.

V.3.2-rasm. Yod bilan legirlangan paxta tolasining volt-amper xarakte-ristikalari (T q 300K): 1-qorong‘ulikda; 2-oq nur bilan yoritilganda.

V.3.3-rasm. Yod bilan legirlangan paxta tolalarining foto o‘tkazuvchanlik spektrlari (T q300 K): 1-qorong‘ulikda; 2-UB-nurlanishda.

Yod bilan legirlangan paxta tolalarining elektr va foto o‘tkazuvchanligi ortganligi grafiklardan ko‘rinib turibdi. Bu paxta tolasining o‘ziga xos xossasi bo‘lib, uni fizik modifikatsiyalash yo‘li bilan toza xossalarga ega bo‘lishiga erishilgen.

17-ma’ruza
Polimerlarning suyuq kristall hollari. Polimerlarning mezomorf hollari. Flori mezoni. Liotrop va termotrop polimer va suyuq kristallar. Suyuq kristallar fazaviy diagrammasi. Suyuq kristall hol teksturalari. Polimerlarning oriyentatsiya holatiga o‘tish mexanizmlari. Polimer molekulalari qattiqligining oriyentatsion tartiblanishga ta’siri. Gidrodinamik maydonda oriyentatsiya.
Polimer zanjirining egiluvchanligi bir qator belgilarge asoslanadi:
- makromolekulalarning kimyoviy tarkibi va tuzilishi. Eng egiluvchan makromolekulalar bu uglevodorodli polimerlar bo‘lib, ularning eng yuqori ko‘rsatkichlisi tabiiy kauchuk.
Polimerda qutblangan guruhlarning bo‘lishi aktivlashish to‘sig‘ining ko‘tarilishiga va zanjirning qattiqligi (bikrligining) ortishiga olib keladi. Bunga molekulalar oraliq vodorod bog‘larining paydo bo‘lishi ham sabab bo‘ladi. Bu turdagi makromolekulalar orasida eng kichik egiluvchanlikka ega bo‘lgani biopolimerlar, sababi ular spiral konformatsiyalar paydo etedi. Shuningdek, siloksanli polimerlar ham eng yuqori egiluvchanlikka ega, buning sababi siloksan molekulalarda asosiy zanjirning bog‘larida aylanishni taminlovchi kislorodning borligi hisoblanadi;
- Polimerning molekulyar massasi. Polimerning molekulyar massasi ortganda zvenolarning aylanishining aktivlashish tosig‘i o‘zgarmaydi, biroq konformatsion o’zgauvchanlik soni va o’ralganlik darajasi ortadi, ya’ni zanjir egiluvchanroq bo‘ladi;
- Temperatura. Temperatura ortganda zvenolar aylanishining aktivlashish tosig‘i biroz o‘zgaradi, lekin sezilarli darajada issiqlik harakatining kinetik energiyasi va jadalligi ortadi. Buning natijasida aktivlashish tosig‘ini yengib o‘tish ehtimolligi kuchayadi va zanjirning egiluvchanligi ortadi;
- Polimerning fazaviy strukturasi. Polimerda uch o‘lchovli fazaviy tur paydo etsa, uning egiluvchanligi kamayadi.
Kinetik egiluvchanlik polimerning ahamiyatli xarakteristikalaridan biri bo‘lib, u segmentning kinetik uzunligi bilan anglatiladi. Segmentning kinetik uzunligi deb zanjirning minimal kesmasining tashqi ta’siri sababli o‘z ko‘rinishini o‘zgartirishga aytiladi. Kinetik segmennting uzunligi, termodinamik segmentnikidan farqli ravishda, doimiy miqdor bo‘lmay u sirtqi ta’sir tezligiga bog‘liq. Juda sekin tezlikli sirtqi ta’sir vaqtida kinetik segment uzunligi termodinamik segment uzunligiga yaqin bo‘ladi. Agar sirtqi ta’sir yuqori tezlikka ega bo‘lsa, makromolekula o‘zini qattiq zanjir kabi tutadi, sababi sirtqi kuchlar ta’sirge moshlashib ulgurmaydi.
Makromolekulaning Kun modeli har doim ham qulay emas, ayniqsa, bu hol qisqa zanjirli, qattiq molekulalar uchun qo‘llanilganda xatoliklarga olib keladi. Shuningdek, polimerning qattiqligi va qisqaligi spiral konformatsiyalar va boshqa ichki molekulyar bog‘lar hisobiga amalga oshishi mumkin. Bunday hollarda makromolekulaning egiluvchanligini baholashda, uning eksperimental ravishda aniqlanadigan persistent uzunligi (a) orqali segment miqdorlari topiladi va ular asosida hisoblashlar olib boriladi. Persistent uzinlikning nima ekanligi I.1.5-rasmda ifodalangan.

I.1.5-rasm. Persistent uzunlik (а) ni aniqlash chizmasi.

Persistent uzunlikni aniqlashda polimer zanjirlarining chuvalchang kabi (persistent) modeli, ya’ni uzluksiz egrilik modeli qo‘llaniladi. Persistent uzunlik zanjir uchlari orasidagi oraliqning o‘rtacha kvadrati miqdori, ya’ni ²>¹² vektorning birinchi zvenoning yo‘nalishi bo‘yicha olingan proeksiyasi bilan aniqlanadi. Bu miqdor bevosita buralish burchagi kosinusining o‘rtacha qiymati j(L), ya’ni zanjirning kontur uzunligi (L) bilan zanjirning ajratilgan bo‘limi orasidagi burchakka bog‘liq.

Download 4,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: