Fizika 9-sinf ii-chorak

m1 (kg)	t1 ( °C)	m2 (kg)	t2 ( °C)	ms (kg)	m3 (kg)	t ( °C)	c	c
1.
2.
3.
4.

 

7. Jadvaldagi qiymatlardan foydalanib, (1) formula hamda quyidagi formulalar asosida metall silindr moddasining solishtirma issiqliq sig'imi aniqlanadi:

Q₁ = cm₃ (t₂ -t) ;

Q₂ = c_s m_s (t – t₁ );

Q= c_k m₁ (t-t₁ )

Q₁ = Q₂ + Q₃ dan

(1)

 

Bunda c_k — kalorimetr yasalgan metallning solishtirma issiqhk sig'imi.

8. Xatoliklarni hisoblash uchun c ning o'rtacha qiymatini topamiz:

bu yerda N – o'lchashlar soni.

9. Absolyut xatolikni hisoblash uchun , nisbiy xatolik uchun

formulalardan foydalanamiz va ularni ham jadvalga yozib qo'yamiz.

 Tekshirsh uchun savollar

1.Issiqlik miqdori kattaligi qanday ifodalanadi ?

2.Qattiq jismning massasi qanday o'lchanadi ?

3.Nima uchun solishtirma issiqlik sig'imining qiymati har xil moddalar uchun har xil ?

4.Termometrdan qanday foydalanish kerak ?

5.Filtr nima ?

9-ABDE sinflar fizika ___.____.2014___yil

ICHKI ENERGIYA VA ISH

Darsning maqsadi:

— jismlarning ichki energiyasi haqidagi tasavvurlarni shakllantirish;

— termodinamikada ish tushunchasini o‘quvchilar ongiga yetkazish;

— issiqlik miqdori tushunchasining mazmunini ochib berish.

Dars materiallari va jihozlari:

1. 9-sinf “Fizika” darsligi.

2. Bir bo‘lak sim.

3. Qo‘rg‘oshin shar, temir parcha.

4. 2 ta yog‘och taxtacha.

5. Doska, bo‘r.

 

Darsning blok-chizmasi

	Dars bosqichlari	Vaqti
1.	Tashkiliy qism	1 minut
2.	O`tilgan mavzularni so`rab baholash	16 minut
3.	O`tilgan mavzuni mustahkamlash, ba'zi javoblarni izohlash	2 minut
4.	Yangi mavzuni tushuntirish muammoli uslubiyotdan foydalanib, formulalarni chiqarish	17 minut
5.	Masala ishlab, yangi mavzuni mustahkamlash	5 minut
6.	Masala yakunini chiqarish	2 minut
7.	Uyga topshiriqlar.	2 minut

 

Darsning borishi:

I. Tashkiliy ishlar.

Darsning mazmuni:

1. Jismning ichki energiyasi deb nimaga aytiladi? U qanday fizik miqdorlarga bog‘liq?

2. Bir atomli ideal gazning ichki energiyasi nimaga teng?

3. Jismlar siqilganda va kengayganda tashqi kuchlar bajargan ish nimaga teng?

4. Issiqlik miqdori deb nimaga aytiladi? Uning formulasi.

Bu mavzuni o‘rganishdan asosiy maqsad o‘quvchilarga fizik jarayonlarni o‘rganishda termodinamik usullardan foydalanishni o‘rgatishdan iborat.

Buning uchun quyidagi masalalar hal etiladi.

1. Ideal gazning ichki energiyasi holat funksiyasi hisoblanib, u temperatura va molekulalar soniga bog‘liq bo‘lib, hajmi va bosimiga bog‘liq emas.

2. Real gazlarda esa hajmga ham bog‘liq.

3. Ideal gaz ichki energiyasini o‘zgartirishning ikki usulini ko‘rsatish.

4. Termodinamik ishning, energiyaga ekvivalentligini ko‘rsatish.

Bu yerda, shuningdek, aynan bitta muammoni turli yo‘l bilan hal qilish: termodinamik va statistik usul solishtirib ko‘rsatiladi. Termodinamikada moddaning ichki tuzilishi hisobga olinmasligiga e'tibor qaratiladi.

Ichki energiya tushunchasi bilan o‘quvchilar 6-sinfda tanishganlar. Shu sababli 9-sinfda ichki mohiyatini ochishlari kerak bo‘ladi. Bunda o‘quvchilarga bir atomli gazga nisbatan 2 va ko‘p atomli gazning ichki energiyalarida farq bo‘lishini tushuntirish qiyinroq bo‘ladi. Shunda 2 atomli gaz molekulasi ilgarilanma harakat qilishi bilan birga, aylanma harakat qila olishi tushuntiriladi.

Termodinamik ish issiqlik dvigatellarida qo‘llanilishi hamda O‘zbekistonda avtomobil sanoatida erishilgan yutuqlar haqida gapirib o‘tish maqsadga muvofiqdir.