Fitoterapiya

Tirnoqgul-Nagotki lekasrtvennыe. O'simlikning gul to`plamidan damlama, tindirma tayyorlanadi. Ular sedativ, kardiotonik, yallig`lanishga qarshi, spazmolitik, antiseptik preparatlar sifatida stomatologiyada (stomatit, gingivit, paradontoz), ayrim ichak kasalliklarida (gastrit, me'da-ichak yara kasalligi) qo`llaniladi.
Tog` rayxon-Dushitsa. O'simlikning yer ustki qismidan damlama va tindirma tayyorlanadi. Ular me'da-ichak faoliyatini rag`batlantiradi, o`t ajralishini oshiradi, ovqat hazm bo`lishini yaxshilaydi, balg`am ajralishini qisman yengillashtiradi. Bulardan tashqari tinchlantiruvchi va tutqanoqqa qarshi ta'sir etadi degan fikr bor.
Fenxel-Fenxel obыknovennaya (ukrop aptechnыy). Osimlik mevasidan tayyorlangan damlama (ukrop suvi) me'da-ichak harakati va sekretsiyasini jonlantiradi. O‟t ajralishini oshiradi. Shu sababli el haydovchi va ich yumshatuvchi ta'sir ko`rsatadi. qabziyatda ishlatiladi.


Chakanda-Oblepixa krushinovidnaya. Tibbiyotda chakandaning mevasidan olingan moyi ishlatiladi. Chunki, u to`qima regeneratsiyasini (yara bitishini) jonlantiradi, me'da-ichak va jigar faoliyatiga ijobiy ta'sir etadi. Uning tarkibidagi E vitamini hujayralar pardasini mustahkamlaydi (antioksidantlik ta'siri hisobiga). Shunga asosan chakanda moyi yaralar bitishini tezlashtirish maqsadida me'da-o`n ikki barmoq ichak yara kasalligida, trofik yaralarda, ateroskleroz va boshqa kasalliklarda tavsiya etiladi.
Yalpiz-Myata pereshnaya. O'simlik bargi va undan olingan efir moylarini saqlovchi preparatlar (damlama, nastoyka, yalpiz moyi tabletkasi-mentol, validol) markaziy nerv tizimini tinchlantiradi, spazmolitik, o`t haydovchi va to`qimalarni qitiqlovchi ta'sir etadi. Shu sababdan hayajonlanish holatlarida, koronar qon tomirlari spazmida (stenkardiyada), ko`ngil aynishi va qusishda tavsiya etiladi.
Qorazira-Tmin obыknovennыy. O'simlik mevasidan tayyorlangan damlama me'da-ichak faoliyatini (harakati va sekretsiyasi) jonlantiradi, ovqatning hazm bo`lishini yaxshilaydi. Shunga asoslanib me'da-ichak faoliyati susayishi bilan bog`liq xastaliklarda (gastritlar, xoletsistit, enterit, kolit) beriladi.
Qoraqat-Smorodina chyornaya. O'simlikning bargi va mevasi vitaminlarga boy bo`lgani uchun C vitamin kompleksi etishmovchiligida hamda gipoxrom kamqonlikda, aritmiya va boshqa holatlarda beriladi.
Qizilmiya-Solodka. Yer ostki qismidan tayyorlangan qaynatmalari va likviriton, flakarbin,
«ko`krak eliksiri» kabi preparatlari yallig`lanishga qarshi, balg`am ko`chiruvchi va spazmolitik ta'sir ko`rsatgani bois yuqori nafas yo`llari yallig`lanishida, me'da-ichak kasalliklarida (gastrit, me'da va o`n ikki barmoq ichak yarasi) tavsiya etiladi.


Qoraqiz-CHereda tryoxrazdelnaya. Yer ustki qismidan tayyorlangan damlama bo`yrak va peshob yo`llari kasalligida peshob haydovchi, terlatuvchi, yallig`lanish, allergiyaga qarshi va antibakterial ta'sirga ega.
Qashqarbeda-Donnik lekarstvennыy. O'simlikning yer ustki qismidan tayyorlangan damlama markaziy nerv tizimi faoliyatini tinchlantirgani sababli tutqanoq kasalligida, qon ivishini sekinlashtirgani bois tromboz, tromboemboliya xastaliklarida buyuriladi.
Qizilmiya .


Qirqbo`g`im-Xvosh polevoy. O'simlikning yer ustki qismlaridan tayyorlangan damlama va suyuq ekstrakt qon aylanishi tizimi yetishmovchiligida, peshob qopi va yo`llari yallig`lanishida peshob haydovchi, bachadondan qon ketganda, bavosil kasalligida qon to`xtatuvchi vosita sifatida qo`llanadi.
Qoqi-Oduvanchik lekarstvennыy. O'simlik ildizidan tayyorlangan preparatlar (damlama, qaynatma, suyuq ekstrakt) me'da-ichak sekretsiyasini oshiradi, ishtahani ochadi, o`t haydaydi va ovqat hazm bo`lishini yaxshilaydi.
Quddus-CHistets bukvitsvetnыy. O'simlikning suyuq ekstrakti bachadon qisqarishini jonlantiradi, qon oqishini to`xtatadi, qisman yallig`lanishga qarshi, tinchlantiruvchi va gipotenziv ta'sirga ega. Shunga asosan tug`ruqdan keyingi qon ketishida tavsiya etiladi.
Fitoterapiyada yuqorida keltirilgan alohida dorivor o`simliklardan tashqari ularning yig`indisidan tashkil topgan yig`malar-choylar keng miqyosda ishlatiladi. Ularning umumiy soni
100 dan ortiq. Dorivor o`simliklardan tayyorlangan ushbu yig`malar ayniqsa nafas yo`llari yallig`lanishida, me'da-ichak kasalliklarida, jigar va o`t yo`llari xastaliklarida, buyrak va peshob yo`llari yallig`lanishida, Yurak-qon tomir va boshqa bir qator a'zo va tizimlarning asosan surunkali kasalliklarida keng ko`lamda qo`llanadi.
Ayrim shifobaxsh yig`malardan namuna keltiramiz:
Moychechak guli - 1 qism
Tirnoqgul guli - 1 qism
Zubturum bargi - 1 qism Bo`ymadaron (er ustki qismi) - 1 qism Ittikanak (er ustki qismi) - 1 qism
Sirlangan idishga yig`madan 10 g solinadi, ustiga 1 stakan qaynab turgan suv quyib, boshqa idishda qaynab turgan suvga 15 daqiqaga qo`yiladi, so`ng 45 daqiqa davomida sovutiladi, shundan keyin dokada suzib, damlama 200 ml ga etguncha qaynagan suv quyiladi. Yig`ma me'da shirasining oshishi bilan bog`liq surunkali yallig`lanishda, 3-5 mahal, yarim stakandan ichiladi.
Bo`znoch guli - 1 qism Bo`ymadaron (er ustki qismi) - 1 qism Achchiq shuvoq (er ustki qismi) - 1 qism Dorixona ukropi (mevasi) - 1 qism
Sirlangan qopqoqli idishga 20 g yig`ma solinadi va ustiga 200 ml suv quyib, qopqoqni yopib ikkinchi idishda qaynab turgan suv ustida vaqti-vaqti bilan aralashtirilib 25 daqiqa ushlab turiladi. So`ngra 45 daqiqa davomida sovutiladi va dokada suziladi. Keyinchalik dokada yig`ilgan mahsulot siqib, damlama miqdorini 200 ml gacha etkazib qaynagan suv qo`shiladi.
Damlamadan kuniga 4 mahal, ovqatdan 15 daqiqa oldin, yarim stakandan, o`t pufagi yallig`lanishida ichiladi.