Gallae chinensis
Anacardiaceae
oilasiga kiradi.
chinensis Pass
, xashorati teshib, tuxum
kuygan erida paydo buladi.
Pista
gallasi
(buzguncha,
bujguncha)-
Gallae
pistaciae
Pista
–
Pistacia vera
L
.; pistadoshlar –
Anacardiaceae
oilasiga kiradi.
Buzguncha
Slavum lentiscoides
xashorati
pista daraxt bargini yaralgan, tuxum kuygan
erida xosil buladi.
Oshlovchi
skumpiya– Cotinus
coggygria Scop.;
Pistadoshlar –
Anacardiaceae
Skumpiya
usimligining
bargi
–
Folia cotini
coggygriae
Oshlovchi
sumax
–
Rhus coriaria L.;
Pistadoshlar
Anacardiaceae
Sumax usimligining bargi –
Folia rhus
coriariae
Kalin
bargli
bergeniya
–
Bergenia
crassiofolia
(L)
Frilsch,;
Korakatdoshlar
Saxifragaceae
Bergeniya
usimligini
ildizpoyasi
Rhizomata bergeniae
Oddiy
eman
(
dub
)
(
kungir
eman
,
bandli
yoki
yoz
dubi
)
- Quercus
robur L. (Quercus
pedunculata Ehrh.)
va
bandsiz
gulli
eman
(
kish
dubi
)
–
Quercus
petraea
Liaebl.
(Quercus
sessiliflora Salisb.);
Korakayindoshlar –
Fagaceae
Dub
daraxtining
pustlogi
–
Cortex quercus
Ilonsimon
toron
(
erkunok
)
–
Polygonum bistorta
L.,
Torondoshlar
-
Polygonaceae
Ilonsimon
toron
usimligining
ildizpoyasi
Rhizomata bistorlae
Dorivor
zangvizorba
(
dorivor
kukat
)
–
Sanguisorba
officinalis L.,
Ra‘noguldoshlar
-
Rossaceae
Zangvizorba
usimligining
ildizi
va
ildizpoyasi
Rhizomata
et
radices
sangisorbae
Tik
usuvchi
gozpanja
–
Potentilla
eracta
(L.) Rauch ;
Ra‘noguldoshlar
Rossaeceae
Gozpanja
usimligining
ildizpoyasi
Rhizomata tormentillae
Oddiy
shumurt
(
cheremuxa
)
–
Padus avium Mill.
(Padus
racemosa
Gilib Prunus padus
L.)
va
Osiyo
shumurti
–
Padus
asiatica Kom.;
Ra‘noguldoshlar –
Rossaceae
SHumurt
(
cheremuxa
)
usimligining
mevasi
–
Fructus pruni padi (Fructus padi)
Oddiy
chernika
–
Erikadoshlar
– CHernika
usimligining
mevasi
–
Fructus
10
Vaccinium
myrtillus L.,
Ericaceae
myrtilli (Baccae myrtilli)
Kulrang
olxa
–
Alnus
incana
Moench.,
kora
(
yopishmok
)
olxa
–
Alnus
glutinisa
Gaertn.,
Kayindoshlar
–
Betulaceae
Olxa
usimligini
gudda
mevasi
–
Fructus alni
Oshlovchi moddalarni taxlil kilish usullari.
Usimlik tarkibidagi oshlovchi moddalarni aniklash.
Odatda skumpiya barglariga tanidlardagi sifat analizi uchun 10% li suvli ajratma tayerlab,
5ta probirkaga 3 ml dan kuyiladi va ular ustiga temir – ammoniyli achchiktoshning va
temir xloridning xamda alkaloidlar, usimlik shillik moddalari va jelatinining 1% li
eritmasidan kushiladi.
Temir tuzlari kushilgan probirkada tanidlar bulsa, kora-kuk (pirogallol guruxi) yoki
kora-yashil (pirogallol guruxi)
rang va shu rangdan chukma, shillik moddalar, jelatina
xamda alkaloidlar eritmasi kushilgan probirkada esa rangsiz chukma xosil buladi.
Oshlovchi moddalarning tasnif reaksiyalari
.
Oshlovchi
moddalarni
kaysi
guruxga
mansubligini
aniklash.
Oshlovchi
moddalarning kaysi guruxga mansubligini xlorid kislota va formalin ishtirokida olib
boriladigan klassifikatsiya reaksiyasi erdamida aniklash mumkin. Buning uchun 200-250
ml xajmli tagi tekis kolbga skumpiya barglarida tayyorlagan 10% li tanid ajratmasidan 50
ml solinadi va ustiga 10 ml konsentratlarga (1:1) xlorid kislota va formalinning 40% li
eritmasidan 15 ml kushiladi. Sungra kolbani tik turuvchi shisha nay bilan birlashtirib,
elektr plitka ustida to gisht rangli kizil chukma (tanidlarning kondensatsiyalanuvchi guruxi
kondensatsiyalanishdan vujudga kelgan chukma) xosil bulguncha kadar asta-sekin
kizdiriladi.
Xosil bulgan chukma filtrlansa, filtratda gidrolizlanuvchi guruxning
parchalangan maxsulotlari koladi. Bu gurux mavjudligini aniklash uchun 5 ml filtrat olib,
ustiga 1g kristall xoldagi natriy atsetatdan asta–sekin solinadi va suyuklikni chaykatmay,
temir-ammoniyli achchiktoshning 1% li eritmasidan 10 tomchi kushiladi. Natijada krisstal
ustidagi neytral zonada filtratdagi tanidlarning gidrolizlanuvchi guruxi parchalangan
maxsulotlari mavjudligini isbotlovchi kuk yoki zangori rangli tugarakcha xosil buladi.
Pirokatexin gurux uchun tasnif reaksiyasi.
Kolbachaga skumpiya barglaridan tayerlangan 10%li tanidlar ajratmasidan solib,
unga
nitrozometil
uretan
kushib
kaynaguncha
kizdirilsa,
kondensatsiyalanuvchi
(pirokatexin gurux) oshlovchi moddalar tulik chukadi. CHukma filtrlanadi. Filtratda
gidolizlanuvchi (pirogallol gruppa) oshlovchi moddalar
borligini aniklash uchun
probirkada olingan 5ml filtratga 1g kristall xoldagi natriy atsetatdan solinadi va suyukli
chaykatmay, temir-ammoniyli achchiktoshning 1% li eritmasidan 10 tomchi kushiladi.
Pirogallol gurux oshlovchi moddalar bulsa, filrat binafsha rangga buyaladi.
Kurgoshin atsetat bilan boradigan reaksiyasi.
Kolbachaga skumpiya barglaridan tayerlagan 10%li tanidlar ajratmasidan 5ml solib,
unga kurgoshin atsetatning 10%li eritmasidan 5ml va sirka kislotning 10%li eritmasidan
10 ml kushilsa, gidrolizlanuvchi (pirogallol gurux) oshlovchi moddalari chukadi.
Vanilin bilan boradigan reaksiyasi.
Kondensatsiyalanuvchi oshlovchi moddalarning asosiy kismi bulgan katexinlarga
vanilin bilan reaksiya kilinadi. Buning uchun skumpiya barglaridan tayerlangan ajratmaga
vanilin va konsentrlangan xlorid kislot (yoki vanilinning konsentrlangan xlorid kislotadagi
1% li eritmasi) kushiladi. Agar ajratmada
katexinlar bulsa, aralashma kizil rangli buyaladi.
Maxsulot tarkibidagi oshlovchi moddalar mikdorini aniklash usullari.
Dorivor maxsulotlardagi oshlovchi moddalar mikdori
XI
DF kabul kilingan
Levental – Kursanov usuli buiicha aniklanadi. Bu usul tanidlarning kislotali sharoitda
kaliy permanganat – KM
n
O
4
yordamida oksidlanishiga asoslangan. Indikator sifatida
ingosulfon kislota kullaniladi. Bu kislot (1g ingokarminni 50ml konsentrlangan sulfat
kislotada eritiladi va eritmani suv bilan 2 litrgacha suyultiriladi) tanidlar oksidlanib
(titrlanib) bulgan zaxoti (filtratdagi usimliklardan ajralib chikkan boshka organik
moddalarning oksidlanishiga yul bermay) uzi
oksidlanib, kuk rangdan sarik rangli utadi.
Aniklash texnikasi (
XI
DF buyicha
).
Maydalangan va teshigining diametri 3 mm li
elakda elangan 2g atrofidagi (anik tortilgan) skumpiya barglari 500 ml xajmli
konnussimon kolbaga solinadi, ustiga 250ml kaynagunicha istilgan suv kuyiladi, kolbaga
vertikal sovutich urnatib, usti yopik elektroplitka ustida vakti-vaktida
chaykatib turgan
xolda 30 minut kaynatiladi. Kursatilgan vakt utgach ichidagi suyuklik xona xaroratiga
tushgunicha sovitiladi, sungra undan 100ml mikdorda boshka 200-250ml xajmli
konussimon kolbaga paxta orkali (maxsulot bulakchalari kolbaga tushmaslik kerak)
filtrlanadi. Filtratdan pipetka yordamida 25 ml olib 750 ml xajmli konussimon kolbga
solinadi, ustiga 500ml suv va 25ml indigosulfokislota eritmasidan kushib, doyimiy
chaykatib xolda aralashmani kaliy permaganatning 0,02 mol/l eritmasi bilan arashma
tinik-sarik rangga utguncha kadar titrlanadi.
Indigosulfon kislota titrlash uchun kancha kaliy permanganat
eritmasi sarflanganini
kuyidagicha aniklanadi . 750 ml xajmdagi kolbaga 500 ml suv va 25 ml indigosulfon
kislota solib, aralashma tinik sarik rangga utguncha kaliy permangatning 0,02 mol/l
eritmasi bilan titrlanadi.
Skumpiya barglari tarkibidagi tanidlarning % mikdori kuyidagi formula bilan
aniklanadi.
( a – v ) x 0,004157 x 250 x 100 x 100
Do'stlaringiz bilan baham: