Fenilalanin

II.1 Aminokislota va oqsillarga xos sifat reaksiyalari
Kerakli asbob va idishlar: probirkalar, gaz gorelkasi, suv hammomi, probirka tutqich. Reaktivlar: tuxum, go’sht va o’simliklardan ajratib olingan oqsil eritmalari, o’yuvchi natriyning 10% li 30% li eritmalari, mis (II)- sulfatning 0,2 % li eritmasi, ningidrinning s’irtdagi 0,1% li eritmasi konsentrlangan nitrat kislota, konsentrlangan ammiak, Millon reaktivi, qo’rg’oshin atsetatning 5% li eritmasi, α-naftolning 70% li sirtdagi eritmasi, natriy gi’obromidning 2% li eritmasi, muz sirka kislota, konsentrlangan sulfat kislota.
1 – tajriba. BIURET REAKSIYASI
Ishning bajarilishi probirkaga tuxum oqsili eritmasidan 2 – 3 ml, o’yuvchi natriyning 10% li eritmasidan 2 – 3 ml quying va unga mis sulfatning 0,2% li eritmasidan bir necha tomchi tomizing. Eritma binafsha rangga bo’yaladi. Bu reaksiyani go’sht, sut, un oqsillari va jelatina bilan ham takrorlang. Ushbu rangli reaksiya pe’tid bog’I saqlovchi moddalar (oqsillar, poli’e’tidlar va boshqalar) uchun xosdir.
2 – tajriba. NINGIDRIN REAKSIYASI
Ningidrin reaksiyasi erkin α-amino guruh uchun xos reaksiya hisoblanadi. α- aminokislotalar, pe’tidlar va oqsillarning molekulalarida erkin alfa-aminoguruh bo’ladi. shuning uchun yuqoridagi moddalarning eritmalariga ningidrin qo’shib qizdirilganda ko’k yoki ko’kish – binafsha rang paydo bo’ladi. Ningidrin tasirida erkin alfa – aminoguruhi bor aminokislota, pe’tid yoki oqsillar oksidlanish yo’li bilan dezaminlanadi, dekarboksillanadi, natijada aldegid hosil bo’ladi. Bu vaqtda ningidrin qaytariladi va ajralib chiqqan NH₃ yordamida ikkinchi – qaytarilmagan ningidrin molekulasi bilan bog’lanib ko’k – binafsha, prolin bilan esa sariq rangli kom’leks hosil qiladi. Ningidrin reaksiyasining kimyoviy mohiyatini quyidagicha ifodalash mumkin.
3 – tajriba. KSANTOPROTEIN REAKSIYASI
Ishning bajarilishi probirkaga tuxum oqsili eritmasidan 1 ml quying, oq cho’kma yoki loyqa hosil bo’lgunicha 5 – 6 tomchi konsentrlangan nitrat kislota qo’shing. Qizdirganda eritma va cho’kma och sariq rangga bo’yaladi. Bunda deyarli cho’kmaning hammasi eriydi. Aralashmani sovuting va kislotani suyuqlikka ehtiyotlik bilan suyuqlikni chayqatmasdan ishqoriy muhit hosil bo’lgunicha mo’l konsentrlangan ammiak yoki natriy gidroksid tomchilab qo’shing. Dastlab hosil bo’lgan kislotali albuminat eriydi va suyuqlik to’q sariq rangga bo’yaladi. Tuxum oqsili o’rniga go’sht, sut, un oqsillari va jelatina olib shu tajribani takrorlang. Jelatina bunday reaksiyaga kirishmaydi. Chunki jelatina tarkibida ko’’gina aminokislotalar (tirozin, tiri’tofan, fenilalanil) yo’q.
4 – tajriba. MILLON REAKSIYASI
Ishning bajarilishi probirkaga tuxum oqsili eritmasidan 1 ml quying, oq cho’kma yoki loyqa hosil bo’lgunicha 5 – 6 tomchi konsentrlangan nitrat kislota qo’shing. Qizdirganda eritma va cho’kma och sariq rangga bo’yaladi. Bunda deyarli cho’kmaning hammasi eriydi. Aralashmani sovuting va kislotani suyuqlikka ehtiyotlik bilan suyuqlikni chayqatmasdan ishqoriy muhit hosil bo’lgunicha mo’l konsentrlangan ammiak yoki natriy gidroksid tomchilab qo’shing. Dastlab hosil bo’lgan kislotali albuminat eriydi va suyuqlik to’q sariq rangga bo’yaladi. Tuxum oqsili o’rniga go’sht, sut, un oqsillari va jelatina olib shu tajribani takrorlang. Jelatina bunday reaksiyaga kirishmaydi. Chunki jelatina tarkibida ko’pgina aminokislotalar (tirozin, triptofan, fenilalanil) yo’q.
5 – tajriba. MILLON REAKSIYASI
Ishning bajarilishi probirkaga tuxum oqsili eritmasidan 1 ml, o’yuvchi natriyning 30% li eritmasidan 2 ml soling va aralashmani 2 – 3 minutqaynating. Bunda cho’kma hosil bo’ladi (qizdirish davom ettirilsa u eriydi) va ammiak ajraladi (hididan bilsa bo’ladi). Hosil qilingan issiq ishqoriy eritmaga qo’rg’oshin atsetatning 10% li eritmasidan 1 ml qo’shing va aralashmani yana qaynating. Bunda dastlab hosil bo’lgan qo’rg’oshin gidroksidning oq cho’kmasi mo’l miqdor o’yuvchi natriy eritmasida eriydi (natriy plyumbit hosil bo’ladi). Oqsil tarkibidagi oltingugurt esa asta – sekin vodorod sulfid holida ajralib, qo’rg’oshin tuzi bilan reaksiyaga kirishadi va qo’rg’oshin sulfidning qora cho’kmasini hosil qiladi: Oqsillar o’yuvchi ishqorlar bilan qizdirilganda o’zgarib, peptid bog’laridan qisman gidrolizlanadi. shu bilan birga aminoguruhning bir qismi ammiak holida ajraladi. Bu reaksiyani boshqa oqsillar bilan ham takrorlab ko’rishingiz mumkin. Jelatina tarkibida oltingugurt deyarli yo’q. Shuning uchun ham u bu reaksiyaga kirishmaydi.
6-tajriba. SAKAGUCHI REAKSIYASI
Ishning bajarilishi probirkaga 1 ml tuxum oqsili eritmasidan solib ustiga 10% li o’yuvchi natriy eritmasidan 1 ml, alfa – naftolning 70 % li etil s’irtidagi 0,1 % li eritmasidan 3 tomchi va 2 % li natriy gi’obromid eritmasidan bir necha tomchi (1 dan 5 gacha) tomiziladi (Natriy gipobromid eritmasi – 2 g bromni o’yuvchi natriyning 5% li 100 ml eritmasida yuttirish yo’li bilan hosil qilinadi). probirkadagi suyuqlik qizil rangga kiradi. Ammiakning ishtiroki va ortiqcha miqdordagi gipobromid reaksiyaga xalaqit beradi.
7-tajriba. ADAMKEVICH REAKSIYASI
Ishning bajarilishi probirkaga bir necha tomchi oqsil eritmasidan quyib, unga 2 ml muz sirka kislota quying va hosil bo’lgan cho’kma eriguncha biroz qizdiring. Keyin probirkani soviting va probirkani engashtirib, ehtiyotlik bilan probirka devori bo’ylab 1 ml konsentrlangan sulfat kislota qo’shing (bunda ikkala suyuqlik aralashib ketmasligi kerak). Bir oz vaqt o’tgach, suyuqliklar chagarasida qizil – binafsha rangli halqa paydo bo’ladi. Agar probirkalar qaynab turgan suv hammomiga qo’yilsa, rangning rivojlanishi tezlashadi. Jelatina bu reaksiyaga kirishmaydi, chunki uning tarkibida tri’tofan qoldig’i yo’q.

Xulosa
Men xulosa o’rnida shuni aytishim mumkinki aminokislotalar tabiatda xam tirik organizmidagi funksiyasi roli haqida tushunchaga ega bo’ldim. Aminokislotalar Oqsillar tarkibining muhim qismini tashkil qiladi.
Aminokislotalarning odam organizmida tutgan o’rniga qarab almashinadigan va almashinib bo’lmaydigan aminokislotalarga ajratiladi. Barcha oqsillarning asosiy qurish elementlari aminokislotalar ekanligi koʻpdan beri maʼlum boʻlsa ham, toʻla aminokislota tarkibi faqat XX asrning 30-yillaridagina batamom belgilanadi.Buning sababi, bir tomondan aminokislatalar hali yahshi oʻrganilmagani, oqsil tarkibiga qaysi aminokislotalar kirganligi aniq maʼlum boʻlmaganligi boʻlsa, ikkinchidan, ularning ayrim vakillarini sifat va miqdor analizi usullari hali mukkalmal boʻlmaganligi edi. Bu muammo faqat 40-yillarning boshlarida qogʻoz xromotografiyasi usuli qoʻllanilishi bilan hal qildi. Tabiatda 200 ga yaqin aminokislotalar uchraydi. Ularning yarmidan ortigʻi, umuman oqsil tarkibiga kirmaydi, qolgan yarmining koʻp qismi ham faqat ayrim organizmlarda, baʼzilari alohida peptidlar tarkibida boʻladi.Hamma organizmlarda oqsillar tarkibiga kiradigan aminokislotalar soni 20 ga teng.
Fenilalanin - ma'lum bo'lgan barcha tirik organizmlar oqsillar qismidir muhim aromatik, amino kislotalar. Yana bir nomi fenilalanin - α-amino-β-fenilpropionik kislota.
Fenilalanin (α-amino-β-fenilpropion kislota.) - aromatik alfa-amino kislotalar. Bu ikki optik izomerik shakllari L va D mavjud. Kimyoviy, aralash, vodorod atomlari bir fenil guruhi bilan barpo etilgan bu amino kislotalar.
Fenilalanin l-proteinogen aminokislotalar va ma'lum bo'lgan barcha tirik organizmlar oqsillarga kiritilgan. gidrofobik va ustidan ketma o'zaro muloqotida ishtirok, fenilalanin, qatlamlanish va oqsil tuzilmalari barqarorlashtirish muhim rol o'ynaydi funktsional markazlari ajralmas qismi hisoblanadi.