Fe'l. Fe'lning ma'nosi va grammatik belgilari



Download 43,05 Kb.
bet5/14
Sana20.07.2022
Hajmi43,05 Kb.
#825572
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
Fe\'l. Fe\'lning ma\'nosi va grammatik belgilari

Harakat nomi. Harakat nomi harakat va holatning nomini bildirib, gapda otga xos vazifalarni bajaradi. Harakat nomi bir tomondan fe'lga, ikkinchi tomondan otga xos belgilarga ega. Ular fe'llar singari harakatni bildiradi, o'timli- o'timsiz bo'ladi, nisbat kategoriyasiga va boshqa so'zlarni boshqarish xususiyatiga ega. Axir bugun odamlar cho'lga ketishadi (S.A.) gapidagi ketishadi so'zi harakatni ifoda etadi, birgalik nisbati, cho'l so'zini boshqargan.Harakat nomi otlar singari kelishik va egalik qo' shimchalarini olib qo'llaniladi.
Gapda ot kabi ega, to'ldiruvchi, aniqlovchi vazifalarida keladi: Keyin Hirotga Amir Alisherning huzuriga borganda bu yozuvlari juda kerak bo'ladiganga o'xshardi (P.Q.) U yozuvga berilib ketib, ko'shk oldigacha chopib kelgan otning dupurini eshitmadi.(P.Q.) Harakat nomi quyidagicha hosil bo'ladi:

  1. Fe'l negiziga -sh, (-ish) qo'shimchasini qo'shish bilan:o'qish, chopish, kulish, gaplashish kabi. -sh (-ish) shaklidagiharakat nomi ko'p qo'llanilishi bilan xarakterlanib, ko'proq otgayaqinligi bilan ajralib turadi.

  2. Fe'l negiziga - v (-uv) qo'shimchasini qo'shish bilan: o'quv,boruv, keluv. Bu shakl kam qo'llanilishi bilan xarakterlanadi. Keyinular o'rtasida qandaydir tortishuv boshlanadi.(S.A.)

  3. Fe'l negiziga-moq qo'shimchasini qo'shish bilan: -moqqo'shimchasi bilan yasalgan harakat nomi ko'proq fe'lga yaqinbo'lib, u fe'lning noaniq shakli ham hisoblanadi: bormoq,kelmoq, o'qimoq, aytmoq kabi. Harakat nomining egalikva kelishik qo'shimchalarini olib qo'llanilishi o'ziga xosdir. Ularegalik qo'shimchasini olganda harakatning bajaruvchisini -qani) -guncha, (-kuncha, -quncha) qo'shimchalarini qo'shish bilan hosil bo'ladi. -gani, (-kani, -qani) qo'shimchalari bilan yasalgan ravishdosh ish -harakatining bajarilish maqsadini bildiradi. Boburdan xafa bo'lib, Eson Davlat begimga shikoyat qilgani ketdi. (P.Q.) -guncha (-kuncha, -quncha) qo'shimchali ravishdosh ish- harakatning davomiyligini bildiradi: U to hovlidan uzoqlashib ketmaguncha hassasining "duk -duki" eshitilib turdi (O'. U.) Bu ravishdoshlarning ham bo'lishsiz shakli -ma qo'shimchasini qo'shish bilan hosil bo'ladi: bormagani, bormaguncha


Download 43,05 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish