Fe'l. Fe'lning ma'nosi va grammatik belgilari


-gila (-g'ila, -kula, -qila)



Download 43,05 Kb.
bet7/14
Sana20.07.2022
Hajmi43,05 Kb.
#825572
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   14
Bog'liq
Fe\'l. Fe\'lning ma\'nosi va grammatik belgilari

-gila (-g'ila, -kula, -qila) qo'shimchasi negizga qo'shilibharakatning kuchliligini, davomiyligini bildiradi: ez-ezg'ila, turt-turtkila, cho'z- cho'zg'ila, tort- tortqila.

  • -nqira (-inqira) -msira (-imsira) fe'l negizlariga qo'shilibharakatning kuchsizligini bildiradi: to'xtanqira, chopinqira,yig'lamsira, kulimsira kabi.

    Fe'llarda shaxs-son


    Fe'l shakllarida harakatning bajaruvchisi - grammatik shaxs ma'nosi o'z ifodasini topgan bo'ladi. Grammatik shaxs so'zlovchi, tinglovchi va o'zgadir. So'zlovchi va tinglovchi suhbatga bevosita ishtirok etuvchi, o'zga esa suhbatga ishtirok etmaydi. Grammatik shaxs, grammatik son bilan (birlik va ko'plik ) birgalikda ifodalanadi.
    Grammatik shaxs va son maxsus qo'shimchalar orqali ifodalanadi. Ayni bir qo'shimcha ham shaxsni, ham sonni bildiradi. Masalan, man qo'shimchasi birinchi shaxsni ham, birlikni ham bildiradi: boraman kabi. Shuning uchun bunday qo'shimchalar shaxs-son qo'shimchalari deyiladi. Fe'llarning shaxs-son qo'shimchalarini olib kelishi tuslanish deyiladi. Shunga ko'ra shaxs-son qo'shimchalari tuslovchi qo'shimchalardir.
    Fe'llarning birinchi va ikkinchi birlik shaxs shakli faqat kishilarga nisbatan, uchunchi shaxs esa kishilarga va boshqa jonli va jonsiz predmetlarga nisbatan ham ishlatiladi.
    O'zbek tilida tuslanishning quyidagi uch guruhi mavjud.
    1-guruh tuslanish
    birlik ko'plik
    I -m -k
    II -ng -ngiz
    III - -(lar)
    Bu tuslovchilar di va sa shakllari bilan tugagan sof fe'llarga qo'shiladi. bordim, hording, bordi, bordik, bordingiz, bordilar, borsam, borsang, borsa, borsak, borsangiz, borsalar kabi .
    2- guruh tuslanishbirlik ko'plik
    I -man -mis
    II -san -siz
    III - -lar
    Bu qo'shimchalar ravishdosh, sifatdosh shakllariga qo'shiladi: boribman, borganman, kabi
    3 - guruh tuslanishbirlik ko'plik
    I -ay (-ayin) -aylik

    1. -gin -ingiz

    2. -sin -sinlar


    Download 43,05 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   14




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling

    kiriting | ro'yxatdan o'tish
        Bosh sahifa
    юртда тантана
    Боғда битган
    Бугун юртда
    Эшитганлар жилманглар
    Эшитмадим деманглар
    битган бодомлар
    Yangiariq tumani
    qitish marakazi
    Raqamli texnologiyalar
    ilishida muhokamadan
    tasdiqqa tavsiya
    tavsiya etilgan
    iqtisodiyot kafedrasi
    steiermarkischen landesregierung
    asarlaringizni yuboring
    o'zingizning asarlaringizni
    Iltimos faqat
    faqat o'zingizning
    steierm rkischen
    landesregierung fachabteilung
    rkischen landesregierung
    hamshira loyihasi
    loyihasi mavsum
    faolyatining oqibatlari
    asosiy adabiyotlar
    fakulteti ahborot
    ahborot havfsizligi
    havfsizligi kafedrasi
    fanidan bo’yicha
    fakulteti iqtisodiyot
    boshqaruv fakulteti
    chiqarishda boshqaruv
    ishlab chiqarishda
    iqtisodiyot fakultet
    multiservis tarmoqlari
    fanidan asosiy
    Uzbek fanidan
    mavzulari potok
    asosidagi multiservis
    'aliyyil a'ziym
    billahil 'aliyyil
    illaa billahil
    quvvata illaa
    falah' deganida
    Kompyuter savodxonligi
    bo’yicha mustaqil
    'alal falah'
    Hayya 'alal
    'alas soloh
    Hayya 'alas
    mavsum boyicha


    yuklab olish