|
ИО муҳандислик-техник комплексининг (МТК) ишончлилигини таъминлаш
Объект МТКнинг ишончлилигини ошириш алоқа воситалари ва ишлаб чиқариш жараёнининг моддий асосини ташкил этувчи бошқа воситалар ва ускуналарни муҳофаза қилиш, шунингдек ИО бинолари, иншоотлари ва қурилмаларининг табиий ва техноген хусусиятдаги фавқулодда вазиятларнинг зарарли омиллари таъсирига чидамлилигини оширишдан иборат.
Бинолар, иншоотлар, жиҳозлар ва қурилмаларнинг барқарорлиги ва механик мустаҳкамлигини оширувчи чора-тадбирларга қуйидагилар киради.
Бино ва иншоотларнинг таянч қурилмаларини зилзилалар, портлашлар ва бошқа офатлар пайтида бузилмайдиган мустаҳкам материаллардан қуриш (лойиҳалаш). Бундай материалларга қаттиқ (металл ёки темир-бетон) материаллар киради.
Каркасли биноларни қуришда зарба тўлқинининг таъсирини ҳисобга олиш керак. Бунинг учун енгил конструкциялардан, хусусан, пластик, шиша ва бошқа осон бузиладиган материаллардан ясалган енгил панеллардан фойдаланган ҳолда бинонинг ёруғлигини ошириш, зарба тўлқинининг пасайишига хизмат қилади. Бундай материаллар зарб таъсирида бузилганда унниг бўлаклари ишлаб чиқариш воситаларига камроқ зарар етказади.
Зарба тўлқинининг конструкцияларга таъсирини камайтиришнинг яна бир усули конструкцияларнинг таянчларига енгил панелларни маҳкамлаш ҳисобланади. Ушбу панеллар зарба тўлқини таъсири остида бурилиб, зарба тўлқинининг сусайишига олиб келади.
ИОни қуриш ва реконструкция қилиш пайтида қаватлар орасида енгил ва оловга чидамли материаллардан фойдаланиш. Ушбу қурилма ва материалларнинг қулаши оғир темир-бетон пол, том ва бошқа материалларга нисбатан ускуналарга камроқ зарар етказади.
Алоқа, электр узатиш тармоқлари ва ташқи қувурларни портлашлар ва тошқинлар оқибатида шикастланишлардан ҳимоя қилиш, шунингдек ҳавода юзага келадиган зарба тўлқинининг юқори тезлиги ҳосил қиладиган босимдан ҳимоя қилиш учун уларни боғлаб қўйиш.
Энг заиф уламаларни ва таянч қурилмаларнинг алоҳида элементларини мустаҳкамлаш. Бунинг учун қўшимча таянчлардан бетон ёки металл камарлардан фойдаланиш.
Авария пайтида бузилган қурилмаларнинг қолдиқлари таъсирида технологик жиҳозларнинг шикастланишини истисно қилиш ва турли манбалар таъсирини юмшатиш учун технологик ускуналарни оқилона жойлаштириш. Бунинг учун қимматбаҳо технологик ускуналар мустаҳкамлиги оширилган (таъминланган) оловга чидамли материаллардан қурилган жойларга жойлаштирилиши керак. Саноат биноларида оғир ускуналарни пастки қаватларда жойлаштириш мақсадга мувофиқ. Баъзи бир иккиламчи ускуналар ташқарида очиқ жойга жойлаштирилиши мумкин. Ускуналарни фавқулодда вазиятларнинг шикастловчи омилларидан ҳимоя қилиш учун махсус мосламалардан фойдаланилади: камералар, корпуслар, соябонлар, шкафлар, шунингдек, сеткалар. Ушбу қурилмалардан уларнинг самарадорлигини ҳисобга олган ҳолда фойдаланилади.
Ускуналарнинг энг заиф элементларини кучайтириш, шунингдек, бузилган ускуналарни таъмирлаш ва тиклаш учун зарур элементлар, алоҳида уламалар ва эҳтиёт қисмлар, материаллар ва асбоблар захираларини яратиш орқали жиҳозларнинг барқарорлигини таъминлаш.
Ускуналарнинг қулаб тушишининг олдини олиш учун тортиб турувчи ва таянч вазифасини бажарувчи воситалардан фойдаланиш муҳим аҳамиятга эга. Масалан, баланд ва кичик ассосга эга бўлган воситалар бўлган ускуналар, қурилмаларни бошқа воситаларга ёки пойдеворга маҳкамлаш мумкин.
Ёнғин пайтида одамларни, айниқса кўп қаватли уйлардан тез эвакуация қилиш учун шароит яратиш. Бунинг учун қўшимча қурилмалар қуриш.
Селлардан муҳофазаланиш учун таянч деворлар, сел тутқичлар қуриш.
Сув тошқинларидан муҳофазаланиш учун тўсиқлар ва тўғонлар қуриш.
Кимёвий моддаларни сақлаш ва тайёрлаш учун резервуарларни чуқур жойлаштириш ёки ишончли мустаҳкамлаш, шунингдек кимёвий хавфли моддаларни етказиб бериш тизимларига автоматик ўчириш мосламаларини ўрнатиш.
Иккиламчи шикастловчи омилларниг таъсири қандай чекланади?
Иккиламчи шикастловчи омилларни бартараф этиш ёки чеклаш
Иккиламчи шикастловчи омилларга портлашлар, ёнғинлар, бинолар ва иншоотларнинг қулаши, ёнувчан ва заҳарли суюқликларнинг чиқиб кетиши (резервуарларнинг, иншоотларнинг, технологик коммуникацияларнинг бузилиши натижасида), гидротехник иншоотларнинг бузилиши оқибатида ҳудудни сув босиши ва бошқалар киради. Иккиламчи шикастловчи омиллардан ҳимоя қилиш барқарорликни таъминлаш бўйича бошқа чоралар билан бир вақтда амалга оширилиши ва доимий равишда такомиллаштирилиши керак.
Иккиламчи омилларнинг мумкин бўлган манбалари аниқлангандан сўнг, уларнинг объектга ва унинг атрофидаги ҳудудларига хавфли таъсири юзага келиши ва тарқалишининг олдини олиш ёки камайтириш бўйича чоралар кўрилади. Чора-тадбирлар ишлаб чиқишда ишлаб чиқаришнинг моҳиятини, зарар етказиши мумкин бўлган омилларнинг кўламини ҳисобга олиш керак.
Фавқулодда вазиятларда иккиламчи омилларнинг ривожланишига КТЭЗМ, ёнувчан ва портловчи суюқликлар сабаб бўлиши мумкин. Шунинг учун омборларда ва идишларда ушбу моддаларнинг захирасини минималлаштириш талаб қилинади. Бундан ташқари, контейнерларни қўриқланадиган жойларда, кўмилган ҳолда ёки бинолар ичида, фавқулодда вазият таъсиридан муҳофаза қилган ҳолда сақлаш керак. КТЭЗМнинг атроф муҳитга тарқалишининг олдини олишнинг яхши усули бу пастлик жойларга оқиш йўллари (жарликлар, бўшлиқлар ва ҳ.к) ташкил этиш, уларни чуқурлаштириш ва бошқа технологик тизимлар қуриш, махсус ер ости ҳажмлари, қувурлар қуриш, орқага оқишга йўл қўймайдиган клапанлар билан, ўз-ўзидан ёпиладиган қопқоқлар билан таъминлаш ишлари олиб борилади. Шу билан бирга, ёнувчан суюқликлар, КТЭЗМлар ва бошқа хавфли моддалар сақланадиган омборлар ва контейнерлар шамолнинг асосий йўналишини ҳисобга олган ҳолда жойлаштирилади.
Иккиламчи омиллар таъсирида зарарни камайтиришнинг яхши усули бу КТЭЗМни бошқа моддалар билан алмаштиришдир. Агар ўрнини босувчи моддаларга ўтиш имкони бўлмаса, зарарсизлантирувчи моддалар захираси яратилади.
Автоҳалокат, портлаш, ҳудуднинг газ билан ифлосланиши ва бошқалар тўғрисида ишчиларга (хизматчиларга) хабар бериш муҳим. Бунинг учун корхона цехларида автоматик сигнализация воситаларини жорий этиш зарур. Ёнғинларнинг оқибатларини камайтириш учун сув пардасини, ёнғинни тўхтатиш мосламаларини ўрнатиш, ёнғинни ўчириш ёки локализация қилиш даврида ёнғин ўчириш кучлари ва воситаларининг ҳаракатланишини таъминлаш учун шароит яратиш, сув, сунъий сув ҳавзалари яратиш, ёнғинга чидамли иншоотлардан фойдаланиш ва бошқаларни амалга ошириш талаб этилади.
Иккиламчи шикастловчи омиллар натижасида келиб чиқиши мумкин бўлган оқибатларнинг олдини олиш учун, шунингдек, қисқа туташув пайтида материалларнинг ёнишини истисно қилиш мақсадида электр энергиясини автоматик равишда ажратиб қўядиган қурилмаларни ўрнатиш керак. Босим таъсирида отилиб кетадиган панеллар, ўз-ўзидан очиладиган деразалар ва бошқаларнинг ўрнатилиши портловчи моддаларнинг ҳалокатли таъсирини локализация қилишга ёрдам беради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
